>> HOMEpage
Gevelstenen Leeuwarden: Nieuwestad 91
Haye x Beatrix
M.H.H. Engels, febr. 2004/ okt. 2005
Zoals zoveel onderdelen van nr. 91 (thans restaurant, voorheen antiekzaak)
aan de noordzijde of stille kant van de Nieuwestad zijn de gevelstenen aan de
binnenplaats van elders afkomstig. De prachtige poort van roze zandsteen komt ergens
uit Oost-Friesland. De rooswinkels (bakstenen in een bescheidener maat dan de kloostermoppen)
stammen van het in de jaren zestig van de vorige eeuw afgebroken hotel De Nieuwe
Doelen, oorspronkelijk de Minnemastins, aan de Voorstreek hoek Minnemastraat.
Vgl. "Seeckere voortreflijcke huijsinghen", Voornaam
wonen in Leeuwarden. Open Monumenten in Leeuwarden 1997, blz. 41-43.
Verhalen in steen: Gevelstenen in Leeuwarden [1998] door Leo van der Laan met medewerking
van Hendrik ten Hoeve, vermeldt op blz. 110 bij zowel nr. 67 ("cornblom", in de achtergevel
van het voorhuis) als nr. 68
("alliantiewapen", in de verbinding tussen voor- en achterhuis): mogelijk niet bij het pand (Nieuwestad 91) behorend doch eventuele
herkomst onbekend, het alliantiewapen van een onbekend echtpaar.
Enig bladeren in deel II van het Stamboek van den Frieschen adel, zoekend naar halve adelaar, zespuntige ster, lelie en schelp, leverde mij het vrouwenwapen op: Liauckama (van Makkum).
De afbeeldingen links en rechts zijn reproducties van nr. 159 resp. 126A uit het betreffende deel (1846) van het standaardwerk van M. de Haan Hettema en A. van Halmael.
In deel I vond ik op blz. 248 in de derde generatie Liauckama de namen van de echtelieden. Beatrix Matthijsdochter van Liauckama (van Makkum), geboren 1594, trouwde na het overlijden van haar eerste man Viglius Wybrens van Aytta met Haye Hayes van Rinia, die overleed te Kollum in 1640. Beatrix overleefde ook haar tweede man. - Hessel de Walle meldde 23 november 2014 per e-mail dat het hier gaat om Beatrix Matthijs van Lieuwkema van Lieuwkemastate te Makkum!
De wapensteen stamt waarschijnlijk niet uit Leeuwarden.
Een huis waar de korenbloem "uithangt",
komt in de klappers op de archieven in het Historisch Centrum Leeuwarden niet voor.
In Gevelstenen in Nederland door
G.A.M. Offenberg, [Zwolle 1986], wordt op blz. 180 een vergelijkbare steen afgebeeld. Die
bevindt zich in de molen "De drie Koornbloemen" te Schiedam; de molen werd in 1770 gebouwd ten behoeve van de
moutwijnstokerij.
Dankzij
Verhalen in steen, gevelstenen in Leeuwarden herkende de "Vereniging Vrienden
van Amsterdamse gevelstenen" de steen CORNBLOM, die in 1903 nog door Van Arkel en Weissman
gesignaleerd was op Rozengracht 200, en daarna in een verzameling in Aerdenhout terechtgekomen.
Volgens blz. 204 van De gevelstenen van Amsterdam, door O.W. Boers, Amsterdam 1992, werd de steen
geflankeerd door twee jaartalstenen: ANNO en 1645.
Na de veiling van de collectie Aerdenhout op 22 maart 1955 was de steen spoorloos totdat bleek dat hij
in de achtergevel van het voorhuis van Nieuwestad 91 te Leeuwarden zat. Vgl.
www.amsterdamsegevelstenen.nl/gezocht/cornblom.html; een idee voor Leeuwarden?
Ook in Leeuwarden
zijn gevelstenen zoek zoals "De drie gebroeders" (Haniasteeg, achter Nieuwestad 34), die er in
1980 nog was. "In de nooteboom", waarschijnlijk van een wijnkoopman, is op een nacht in de
winter van 1994/'95 met een zaag
uit de voorgevel van het pandje Molensteeg 13 gehaald. Eertijds heeft vermoedelijk in de
Speelmanstraat een huis onder dezelfde naam gestaan.
Het lot van de "keizerskroon"
die vroeger de topgevel van de boekhandel van Wopke Eekhoff aan de Wirdumerdijk hoek
Peperstraat sierde en zich later in de naar de Leeuwarder boekhandelaar en stadsachivaris
genoemde mavo-school bevond, was ook onbekend. Een kleine zwartwitafbeelding is te zien onderaan
"Brieven
aan Eekhoff" op mijn website, een grotere hieronder.
Het treurige einde van deze zinken keizerskroon wordt beschreven in de Leeuwarder Courant van 11 oktober 2005 op blz. 14:
>> begin