>> HOMEpage

Bibliothecarissen Franeker academiebibliotheek 1602-1755

Internetuitgave: M.H.H. Engels, december 2012

Tresoar, archief Staten van Friesland, toegang 5, commissie- en instructieboek, inv.nr. 2580, fol. 93
1602
Die Staaten van Vrieslandt allen den genen die desen
sullen sien, hooren ofte lesen Saluit. Alzoe tot dienste ende
welstandt van onsen hooge Schoole tot Franiker goedt, raedt-
saem ende nodich gevonden is den professoren onser hooge Schoole
voors. een geschicten, geleerden ende ervarenen Secretarium ende
Bibliothecarium bij te voegen, ten eynde alles wes daeraff de-
pendeert ordenntl. ende tot meesten eere van den Landtschappe in
onsen voors. hooge Schoole sall mogen verrichtet werden, doen te
wetene dat wij ons volcomentl. vertrouwende opten geschictheit,
geleertheyt ende ervarentheyt die wij weten te zijn in den persone des
Erentachtbaren ende welgeleerden Harmannum Doman, denselven
bij advise van onse lieve ende getriuwe Gedeputeerde Staten ge-
committeert, geordonneert ende gestelt hebben, ordonneren,
committeren ende stellen mits desen, omme voortaene hem als
Secretarius ende Bibliothecarius tot dienste van onse voors. hooge
Schoole ende derzelver professoren te laten gebruicken in allen
tgene de voors. ampten vereyschen sullen, ende daerinne den
Rectoirem Academiae naer behooren respecteren ende gehoorsaemen,
ende special. goede opsichte te hebben ende holden op den boecken
in den Academie gehoorende, dat die niet versleept en worden, ende
dieselvigen van alle stoff ende fuylicheit te reyningen ende schoon te
holden. Ende voorts generael. alles te doene wat enen geschicten,
getrouwen ende ervarenen Secretarius ende Bibliothecarius
schuldich is ende behoort te doene, ende dat op een tractament ofte
honorarium van twee hondert Car.gls. sjaers. Waerop ende van
hem wel ende getrouwel. inde voors. ampten te quiten, hij
Harmannus vs. gehouden wordt den behoorl. eedt in handen van den
heeren Magnifico Rectori onse hooge Schoole voors. te presteren.
Ordonnerende den heeren professoren ende allen anderen dien dit
aengaen sall ende gethoont sullen worden, dat zij den voors. Har-
mannus Doman voor hun Secretarium ende Bibliothecarium
admitteren ende gebruycken, ende oversulcx hem in de bedieninge van
dese zijne commissie ende last alle goede bevorderinge willen
doen ende bewijsen, belasten mede onse gecommitteerde tot der
Landtschappe reeckeningen, mits hiervan wordende overgelevert
voor eens ende d'eerste reyse copie authenticq. ofte vidimus den
voorn. Harmanus Doman ten terminen ende gewoontl. manieren
sijn honorarium beneffens den tractamenten der heeren pro/
fessoren onsen Ontfanger der Cloosteren opcomsten in sijne
reeckeningen goedt te doen ende te passeeren, daeraene der Landt/
schappe dienst ende onse goede meininge geschien werdt. Gegeven
binnen Lieuwarden onder 't zegel der Staten van Vrieslandt
ende den handt van den secretaris derzelver den XXIIII Junii
anno 1602, geparagrapheert S. Dekema vt.
[andere hand:] Ende was den prin-
cipale in francijn ges., bevesticht met een opgedruckt
zegel in roden wasse zijnde becleedt met een viercant pam-
pierken tersijden van welcke stondt geschr. Wij den
[fol. 93v] Staten van Vrieslandt ende noch leger Ter re-
latie van de Gedeputeerden der Staten vs. ende onder-
geteeckent A. Aysma.

1613
[227v] ...
door den dootl. affganck van wijlen Harmanno
Doman in levene Secretario ende Bibliothecario
in onsen hoge schole tot Franeker 't voors.
ampt is commen te vaceren ...
... persone des Broerii van Hania
juris utriusque doctoris ...
omme voortaene hem als Secretarius ende
Bibliothecarius
...
laten gebruycken ...
ende special. goeden opsicht te hebben ende holden
op den boecken in den Academia gehorende, dat
die niet versleept werden ende dieselvige
van alle fuylicheyt ende stoff te reynigen ende
schoon te holden, oock den Bibliotheecq dagelijcx
te bestemder uren tot geryff der studenten
te openen ende sluyten ... ... tractament ofte honorarium van drie
hondert vijftich Car. gs. siaers, gelijck sijn predecesseur lest
genoten heeft ...
... den XXIII Januarii XVIcXIII
R. Wibens vt. Bij de Staten van Vries[lan]t
ter relatie van den Gedeputeerde der
Staten vs. A. Aysma


Emo Lucius Vriemoet (1699-1760), Athenarum Frisiacarum libri duo : quorum alter, praeter historiam Academiae, quae est Franequerae, elogia sereniss. & ampl. ephorum, alter cl. professorum, cum serie secretariorum, bibliothecariorum, nec non inspectorum oeconomiae publicae, a natalibus eius ad praesesn aevum usque, complectitur Athenarum Frisiacarum libri duo - Leovardiae : excudit Gulielmus Coulon, 1758; in-4



Na het overlijden van Everwijn Drabbe in 1799 werd ingevolge de bezuinigingsmaatregelen van 1774 het bibliothecaraat bij toerbeurten weer door de hoogleraren vervuld. De Menage van 1774 was in 1804 echter nauwelijks ingetrokken, of de Senaat drong bij Curatoren aan op de benoeming van een vaste bibliothcaris, met het gunstig gevolg, dat
• prof. Jan Willem de Crane in het volgende jaar [1800] tot die betrekking werd benoemd. Bij de oprichting van het Athenaeum werd de Crane opnieuw tot bibliothecaris aangesteld, maar reeds in 1816 bedankte hij, waarna die post is vervuld door
• prof. Gabinus de Wal 1816-1821
• prof. Jacobus Amersfoordt 1821-1824
• prof. Jacobus Cornelis Swijghuijsen Groenewoudt 1824-1831
• prof. Frans de Greve, van 1831 tot 3 januari 1843.

Aantekeningen

Brievencollectie Gabbema, originelen
DOMAN (Johannes) aan Hermannus DOMAN te Franeker. Stralesundi a.d. XII Aprilis anno [MD]XCIII.

S.
Sine tuis hic venit, Hermanne frater, sed valde, ut ait, praeter votum tuum id, mirum, qua ille contentione asseveret, quibus verborum lenociniis persuadeat: prorsus ut epistola non purges rectius, huic mandes, quod recte curatum velis. Manes autem? Imo vero liberes hominem tam naviter agentem caussam tuam, et fidem interponentem, exeunte Junio allaturum se non tuas sed te. Qua ille sponsione non animum modo aegrum et indignantem in silentio tuo facile placavit, sed totum hoc cessationis debitum tibi libens remiserim, dum per te non stet, quo minus huic dicto fides sua constet et eventus.
Euge mi frater, praedam hunc libera, veni et vide, quo nos benigna manus Domini pepulerit, qui tanquam pilas sic habet nos homines.
Ecce enim quanto intervallo disiecti sumus ego, tu, Stephanus, qui antequam essemus, non sub tecto modo, sed corde eodem cubuimus: nunc hoc ipsum quod sumus, per tanta terrarum et marium spacia vix scire possumus. Cur autem non facimus, quod in lusu isto pueri solent? Et intra circunductas nobis lineas manemus quidem, locum quisque suum strenue tutantes; neque tamen ut affixi haeremus, sed excurrimus nonnunquam, et salutamus invicem, hac praesertim sorte nostra et vitae fugacitate: qua crastinum nobis quis polliceri queat? Nisi qui cras et heri habet ut hodie etsi nostra caussa nolit.
Vel coniunx mea quam pene factum esset, nunquam ut vidisset tuam? Ita his ipsis diebus non cum morbo, sed morte luctata est, etsi per Dei gratiam nunc eluctatur.
Quare vivamus Hermanne, quoad vita nostra volet; sed vivamus quantum possumus una. Et accurre tu nunc primum, quo magis nos sponte alioqui nostra ituros incites. Velim autem sub initium Julii venias, quo certius me offendas. Interea namque legatione Suecica, quam Reip. ciassa paulo post meo, perfuncturum confido.
Vale oculissime, & qua es felicitate prae me, liberos procude, quibus ego tecum sim parens liberali cumprimis educatione. Sed qui nec egenat a me quoad vixero. Saluto uxorem tuam, et qui tibi parvulus aulae lusitat Hermannus. Salvebis etiam atque etiam a me.
Stralesundi a.d. XV. April. Anno XCIIII.
Dein alzeit liber und treuer bruder
Johann Doman D.
[Adres:] Dem Ehrnvesten Wolgelarten Herman Doman zu Franecker gesessen, meinem freundlichen lieben Bruder.

DOMAN (Johannes) aan Hermannus DOMAN te Franeker. Straelesundt a.d. III Nonas Sextilis (Aug. 3) anno Christi MDIVC.

Cum jamdiu aliquid expectarem de te & valetudine tua, Hermanne frater, atque ejus rei, tanquam aliquid praesagiens mali, magno quotidie in metu essem, praeterque opinionem, sed ex voto tamen, inciderem in hunc hominem, amicum nostrum, perquam commodum accidit, ut de efflicta valetudine non prius quam de restituta & confirmata cognoscerem. Quo vel ipso nuntio cum examinatus propemodum sim, (gravem namque morbum & pericolosum fuisse intelligo) ecquo tandem animo de illo ispo auditurum fuisse putas? Itane vero etiam dysenteria miseri tanquam in castris quibusdam Hungaricis contagisse ..hic laboratis? Nimirum ubi bellum paullisper desaeviit, jam ista pestis in vos grassatur. Adeo non uniusmodi adversitatis, sed novis quotidie fortunae talis vita hominum exposita est. Tu vero, mi frater, & virgam Domini agnoscis, & liberationem istam grata mente mecum praedicas. Nos hic etiam recte valemus, & de patre ex ipso cognovisti. Scripserat enim, ut ajebat, Hamburgo ad te, & huc accersierat, & venturum sperabat, quicquid ego diffiderem. Exeunte demum Junio, cum sub initium venisset, regressus est ad suos habitus hic ut pater a me, & tanquam frater a magnatibus, ille nos expectat apud se, anno abhinc proximo, quod Deus velit. Ego hoc ipso mense in Daniam legatus abeo, gratulatum regi de felici inauguratione. Ubi rediero, abs te aliquid expecto, & de me uberiores polliceor. Vale. Stralesundt a.d. III. Non. Sextil. anno Chr. M.D.IVC.
Joannes Doman
[Adres:] Dem Ehrnvesten Wolgelarten Hermanno Doman ... zu Franeker, meinem freundtlichen liben Bruder
[Afz.:] Greifswaldt in H. Niclaus ...sen hauss, schipper Claus ... einzusenden

Johann Doman * Osnabrück 2 mei 1564, 1581 student Rostock, 4 oktober 1591 dr. Iuris Helmstedt, 159[4] Greifswald, 1598 hanzisch syndicus Straelsund (Mecklenburg-Voor-Pommeren), overleed in 1618 te Den Haag.
Dom St. Nikolai in de universiteitsstad Greifswald

Hermann Doman * Westfalen, † Franeker 3 september 1612; weduwe: Ympck Hoytedr.;
beschermeling van professor Drusius; ontving in 1599 van Gedeputeerde Staten 37 L 17 _ st., was rond 1598 advocaat te Franeker volgens Samme Zijlstra.

Broer Hania is volgens de uitgave van het album studiosorum te Franeker op 1 oktober 1592 ingeschreven als Bernhardus Hania; het Auditorium Academiae Franekerensis corrigeert: Broerius. Op 19 april 1599 is hij bij prof. Henricus Schotanus gepromoveerd. Hij was een zoon van Jorrit Hania en Ydt Scheltes van Aetsma; hij trouwde met Rijckje de Rijckmans en was 1639 bode en executeur van de kanselarij.


Gerhardus Petraeus kreeg 10-9-1691 zijn aanstelling tot academiebibliothecaris. Deze of een naamgenoot wordt in 1680 genoemd als lid van de Rozenkransbroederschap.

In de laatste catalogus van de zeventiende eeuw, uit ca. 1694, wordt als eerste boek van Thecae VIII pars prior, Libri mathematici in folio, beschreven: Academie de l'Espée de Girard Thibault demonstrent la Theorie & Practique du maniement des armes a pie & a cheval, avec figures. Bruxell. 1628, in maj. fol. Donum Gerhardi Petraei, Acad. Fris. bibliothecarii. Dit boek in groot folio is gebonden in een perkamenten Franeker band, met het ovale blindstempel van de bibliotheek, restanten van groene sluitlinten. De band vertoont geen gaatjes van een kettingklamp; het ketenen is in 1685 afgeschaft. Petraeus heeft het boek waarschijnlijk bij zijn aantreden geschonken.

>> begin