>> HOMEpage

Op schutbladen van dispositiefboeken
Adagia
en andere (meest Latijnse en juridische) citaten
Wachten op opdrachten - Penoefeningen van klerken in de schrijfkamer van het Leeuwarder raadhuis (Waltahuis)
1595-1618

Bron: Protocollen van de dicta der eindvonnissen, Historisch Centrum Leeuwarden P1 t/m P4 (nieuwe inv.nrs. 3142, 1 nov. 1595 t/m 3145, 20 maart 1619). Dank aan W. Dolk voor de attendering!
Voorlopige internetuitgave: M.H.H. Engels, juni 2015
Specialists in quotations are invited to mail annotations and corrections to the address on the homepage!

• Discite justitiam moniti & non temnere divos [Virgilius: Bent gij gewaarschuwd, leer rechtvaardigheid en niet de goden te verachten]
• Praecipitatio justitiae noverca [Haast is de stiefmoeder van de rechtvaardigheid]
• Exemplis non est iudicandum [Justinanus, Codex 7.45.13 Niet op basis van precendenten moet recht geproken worden]
• Res iudicata pro veritate habetur [Dig. 50.17.207 Een onder ede verzekerde zaak moet voor waar gehouden worden]
• Sententia sine executione illusoria est [Gerardus Maynardus, Decisiones novae Tholosanae, bijv. Francof. ad M. 1610 vol. I decis. LI: een vonnis zonder uitvoering is een illusie]
• Judex cogitare debet se dum alios a Deo iudicari [Petrus Peralta, Commentaria in titul. ff. de legatis, Salmantica 1563 resp. Plato]
• Judicantem oportet cuncta rimari [Decretum Gratiani C. XI: Een rechter moet alles nauwkeurig onderzoeken]

• Formula quae vitae sit optima quaeritis haec est: Mens hilaris faciens quod licet idque loquens [Rudolphus Agricola, Anna mater -, Deventer, Pafraet, 1484]
• Noli quaerere fieri judex nisi valeas virtute perrumpere iniquitates [Ecclesiast. 7:6 vulgaat Ben Sira: Probeer geen rechter te worden tenzij je de kracht hebt ongerechtigheid weg te nemen]
• Vincit vim virtus [Moed overwint geweld; wapenspreuk stad Haarlem]
• Vis consilii expers mole ruit sua [Horatius Carm. III, iv, 65: Kracht zonder oordeel stort in door zijn eigen gewicht]
• Ingenium plus quam vires [Vernuft is beter dan kracht]
• Nec cito [desisto] nec temere [incipio: Noch snel noch onbezonnen]
• Festina lente [Adag. 1001: Haast u langzaam]

• Virtutis laus omnis in actione consistit [motto op portret van Arnoldus Vinnius, hoogl. rechten Leiden 1588-1657]
• Homo ad laborem ut avis ad volatum conditus et factus est [vgl. Polydorus Vergilius, Adag. sacr. S 219]

• Ubi tu rectum consilium praestiteris de eventu ne sis sollicitus illi fide in cuius potestate sunt rerum eventus [Juan Luis Vives, Ad sa[ientiam, Secundus tomus operum, Basileae 1595, p. 82, 312/313]
• Boni publici consideratio in eorum incurrit oculos qui gratis iudicant et considerant
• Tu quoque si vis lumine claro cernere verum tramite recto carpere callem gaudia pelle, pelle timorem spemque fugato nec dolor adsit nubila mens est vinctaque fremis haec ubi regnant [Boëthius, De consolatione philosophiae I metron 7, 20-31]
• Multa tulit fecitque puer sudavit et alsit qui cupit optatam cursu contingere metam [... qui studet ... Horatius, Ars poetica]
• O mors quam amare est memoria tua homini pacem habenti in substantiis suis [Eccl. 41:1-4]
• Misericordia et veritas obvivaverunt sibi [Psalm 84:11-12]
• Justitia et pax osculatae sunt [ook P3 laatste schutblad achterin, verso]
• Judices omnes cogitare debent se dum alios iudicant a Deo iudicari
• Vita hominis vapor est qui ad exiguum tempus apparet deinde evanescit [apocrief bijbelboek Jacobus 4; grafzerk Gale van Galema, Mantgum]
• Omnes morimur et quasi aquae dilabimur ne terram quae non revertuntur [Samuel II 14:14]
• Qui vicerit non laedetur a morte secunda [Openbaring Johannes 2:26]
• Mortis & vitae brevis est vox Ite venite, dicetur reprobis Ite venite bonis [Mattheus 25:31]
• Cavete ne corda vestra graventur crapula et ebrietate & curis huius mundi [vgl. The Augsburg confession]
• Misericordiam volo & non sacrificium [Mattheus 12, 7]
• Deus non iudicat ut homo
• Obedientia melior est [quam] victima [vgl. Bonaventura]
• Populus hic labiis me adorat cor eorum procul a me est [Mattheus 15, 8]
• Quis tu es qui alienum servum iudicas suo d[omi]no stat aut cadit [Paulus, Romeinen 14:4]
• Virtus in infirmitate perficitur [2 Corinth. 12:9]
• Infoelix ego quis me liberabit ab hoc corpore mortis [Romeinen 7]
• Semper mihi videtur in auribus meis sonare horribilis illa tuba surgite vos mortui venite ad iudicium [Hieronymus]
• Media vita in morte sumus
• Da pacem Domine in diebus nostris quia non est alius qui pugnat pro nobis nisi Deus noster [Jezus Sirach, Spreuken 50:24]

• Misericordia et veritas obviaverunt sibi [Psalm 84:11]
• Justitia et pax osculatae sunt [ook P3 laatste schutblad achterin, verso]
• Justitia elevat gentem et miseros facit populos peccatum [Spreuken 14:34]
• Vae qui dicunt malum bonum et bonum malum lucem tenebras et tenebras lucem [Isai. 5: 20-3]
• Qui condemnat iustum et absolvit impium uterque abominabilis est apud Deum [Isai. 17:15]
• Virtus animi quae est? Recte de Deo sentire, recte inter homines agere [Chrysostomus]

• Aspera vox Ite est sed est vox blanda Venite [Mattheus 25,34,41]
  Dicit namque malis Ite venite bonis
• Non iudicabit Deus bis in id ipsum [Nahum. 1:9]
• Nemo malus Liber... [inktvlek]
• Nemo vitiis sine nascitur optimus ille qui minime urgetur [Horatius SE 1,3,68]
• Nunquam sera conversio [Hieronymus, Serm. XI de verb. Dom.]
• Bonus timor qui deterret a scelere [Erasmus, Epist.in pseudevangelicos]
• Mors supplicium peccati [De dood is de bezoldiging der zonde; Augustinus; vgl. graf Praedinius]]
• Thesauri impiorum justitia vera liberabit a morte [Proverb. Salomonis 10:2]
• Sapiens in sanctioso[?] [doorgehaald: in virtute] permanebit ut sol stultus ut luna mutabitur
• Dicedunt apibus crescunt sua pabula fucis
  vivere tam ingrato tempore quis cuperet[?]
• Tu quoque si vis lumine claro cernere verum [vgl. P1, 125a]
  Tramite recto carpere callem
  Gaudia pelle pelle timorem
  que fugato nec dolor adsit
  Nubila mens est vinctaque fremis
  haec ubi regnaret

• Auspice Christo [Onder toezicht van Christus]
• Ad poenitentiam properat quam cito iudicat [qui i.p.v. quam: vgl. Commentariorum urbanorum Raphaelis Volaterrani octo et triginta libri, Basileae 1530, 335v]
• Judicis est cuncta rimari
  quam ignorat diligentissime investigare [kerkelijk recht; zie ook hier]
• Praecipitatio est noverca Justitiae [Thesaurus novus anecdotorum ... caput CXXIII]
• Justitia elevat gentem et miseros facit populos peccatum [Vulgaat, Spreuken 14:34]
• Quid sunt regna sine Justitia? Latrocinia [Augustinus, Civ. Dei IV, 4]
• Noli quaerere fieri Judex nisi valeas
  virtute perrumpere iniquitates ne forte
  expavescas vultum potentis et confunderis [Ecclesiasticus 7]
• Juste quod iustum est persequere [Deut. 16-20]
• Justitia et pax osculatae sunt [ook P3 laatste schutblad achterin, verso]
• Terras Astraea gubernat [Astrea, personificatie van de rechtvaardigheid, regeert de wereld]
• Veritas ut Palma [quo magis deprimitur eo magis renititur; Justus ut palma: Psalm 92:12]
• Veritas simplex [Erasmus, Adag. 288 Veritatis simplex oratio; Euripides bij Seneca, Epistulae morales 49,12]
• Veritas nonnumque [non numquam] laborat sed non vincitur [De waarheid is niet zelden in de verdrukking, maar zij wordt nooit overwonnen]
• Veritas non quaerit angulos [De waarheid zoekt geen omwegen]
• Veritas semper eadem [Strom. VI p. 655]
• Veritas fuco vel coloribus non eget
• Veritas temporis filia [Aulus Gellius, Noctes Atticae 12,11,7]
• Veritatis simplex oratio [Seneca: de taal van de waarheid is eenvoudig, de waarheid zit eenvoudig in elkaar]
• [doorgehaald:] Veritas temporis filia
• Veritas iustitiae mater [De waarheid is de moeder van de gerechtigheid]

• Multa vide, dic pauca, pati quam plurima disce
  Efficiunt magnos haec tria saepe viros
• Multa audi, dic pauca, tace abdita, disce minori
  parcere, maiori cedere, ferre parem [Norma vitae; naar een Hebreeuws spreekwoord]

• O pilarum illum diem quando ad illud animorum concilium proficiscar et ex hac collumone et turba discedam
• Venter praecepta non audit [Seneca, Epist. 21,11: Een lege maag heeft geen oren]
• Venter caret auribus [Erasmus naar Plutarchus, Apophthegmata Catonis 1]
• Venter pluma Venus laudem fugienda sequenti [Junius' Emblemata, 1565, 52: Wie lof/roem zoekt, mijdde maag, veren bed, lust]

• O Here hoe langh salt duiren
• Chi ti fa piu carerre che non soule
  o t'ingannavo ha inganna... ti vole
• Geeft een yder dat hem toecomt
  wilt ghy leven in ruste

• Vilius argentum est auro virtutibus aurio [auro; Zilver is minder waard dan goud, goud minder dan deugden; Horatius, Ep. 1,1,52]
  Quid non mortalia pectora cogis auri sacra fames [Vergilius, Aeneis III, iv, 412]
• Laetius regnes avidum domando spiritu quam si
  Lybia remotus Gadibus iungas et uterque poenus [Latius ... spiritum ... Lybiam remotis; Hor. Od. 2,2,9]
• Auream quisque mediocritate diligit tutus
  caret obsoleti sordibus tecti caret invidenda
  sobrius aula [quisquis ... mediocritatem; Hor. Od. 2,10,1]
• Integer vitae scelerisque purius
  non eget Mauri iaculis nec arcu
  nec venenatis gravida sagittis
  fusce pharetra [purus; Hor. Od. 1,22,1]
• Quid non ebrietas designat? Operta
  recludit, spes iubet esse ratas, in proelia
  trudit inertem, solicitis animis onus
  eximit, addocet artes, foecundi calices
  quem non fecere disertum, contracta quem non
  in paupertate solutum [Horatius, Epist. I, 16-20]
• Vina parant animos faciuntque caloribus aptos
  Cura fugit multo diluiturque mero.
  Tunc veniunt risus tunc pauper cornua sumit,
  Tum dolor et curae rugaque frontis abit. [Ovidius, Ars amatoria (Die Tafel des Gastmahls) 238-240]
• Domine si vis potes me purificare
  mundare [NT Mattheus VIII,2]
• Domine serva nos perimus [NT Mattheus 8,25: Heer red ons, wij gaan ten onder]
• Domine adiunge adauge nobis fidem [NT Lucas XVII,5: Heer vergroot ons vertrouwen/geloof]

• Animum rege qui nisi paret [Hor. Ep. I,2,62: Beheers uw hartstocht, die zo hij niet gehoorzaamt, bevel voert]
• Contracta quem non in paupertate solutum [Horatius Epist. I,20]
• Animum regit qui bene vivit semper
• Beguerd u wel ...

• Ut post vivas [Vive ut post vivas; Leef zo dat je hierna leeft]
• Deden wij wat wij solden
  Wij hadden dat wij wolden
• Laetissimi nostri dies quam citissimo ..anseunt [citissime ...]
• Mors properat, fuga nulla datur, mortale tributum
  Solvere naturae lege tenetur homo [Tobias]
• Judicabis iudicis iudex generalis [Judicabit judices]
  Di nihil proderit dignitas papalis
  Sive sit episcopus, sive cardinalis
  Reus condemnabitur, nec dicetur qualis
  Ibi nihil proderit multa alligare
  neque excipere neque replicare [onder een schilderij van de Antichrist in een Dominicanenklooster te Genève]
• Geloof ende liefde te samen gaande
  en de vaste hope haar vougende
  Soo sal het vhaste
• O Heere hoe lanck salt duyren
  dat ick dus blijf beswaart
  Ick ben broos van natuyren
  ick ben van quader aard
  Wat ick wil dat doe ick niet
  wat ick doe dat wil ick niet
  Ick blijf in groet verdriet
  Mijn geest is willich en blyde
  het vleysch is zeer rebel
• Omina dat dies
  non habet ergo minus

• Om de afslaande comende van den Hove van Vriesland
• Audi vide tace si vis tu vivere in pace [Latijns spreekwoord; Walther, Proverbia sententiaeque 1720]
• In patientia possidebitis animas vestras [Vulgaat, Lucas 21:19]
• In spe et silentio erit fortitudo vestra [Luthers motto uit Jesaja 30,15]
• Proximus ille Deo qui scit ratione tacere [Disticha Catonis Liber I, 3]
• Nemo sine crimine vivit [Disticha Catonis Liber I, 5]

• Veritas iustitiae mater
• Misericordia et veritas obviaverunt sibi [Psalm 84 (85), 11: barmhartigheid en waarheid hebben elkaar ontmoet]
• Iustitia et pax osculatae sunt [ibidem: rechtvaardigheid en vrede hebben elkaar omhelsd; ook P3 laatste schutblad achterin, verso]

• Justitia et pax osculatae sunt [ook P3 laatste schutblad achterin, verso]
• Praecipitatio iustitiae noverca
• Qui multos erudiunt ad iustitiam tanquam stellae
  fulgebunt in perpetuas aeternitates
• Pacis concordia nutrix [Pindarus]
• Pax custos una salutis
• Ferendum et sperandum
• Regni clementia custos
• Mens regnum bona possidet
• Juge convivium bona conscientia
• Mentemque domet respectus honesti [C. Claudiani Panegyricus de Quarto Consulatu Honorii Augusti (VIII, 284)]
• Nec cito nec temere
• Temeritas non semper foelix [Livius, Ab urbe condita 28: 42,7]
• Quod tibi hoc alteri [Mattheus VII 12]
• Qui cito credit cito fallitur [perit: Joannis Owen, Epigrammata 166]
• Ne quid nimis [Terentius, Andria 61: Niets te veel, alles met mate]
• Moderata durant [Seneca, Troades 256: de boog kan niet alrijd gespannen staan]

• Jacta super dominum curam tuam et ipse te enutriet [Psalm 54:23]
• Justitia perpetua est et immortalis
  iniustitia mortis est acquisitio [Salomon, Wijsheid, 1:15-16]
• Veri consilii periculosa libertas [Quintus Curtius Rufus, Hist. Alex. Magni VI caput X vers. 26]
• Leo aliquando minimarum avium pabulum fit [fuit; Q.C. Rufus Lib. VII cap. VIII v. 15]
• Bonitatem Regis vicit adversariorum acerbitas
• Procul a Jove procul a fulmine [Adag. Erasmi 296 Porro a Iove atque fulmine]
• Noli altum sapere sed time [NT Romeinen 11;20]
• Tu quis es qui alienum servum iudicas [iudices]
  suo domino stat aut cadit [NT Romeinen 14:4]
• Vitae summa brevis spem me vetat inchoare longam [Horatius, Carm. I,4: Onze korte levensduur dwingt ons om af te zien van een verre toekomst]
• Adulatorum sermones super oleum molles
  et ipsi sunt iacula verbis enim blandis
  Leves animas decipiunt et male credulis
  mentibus blandum venenum [vulnus] infigunt [Psalm 54:22 en Augustinus?]
• Gladium temporale, lilium odori prius[?] fundere iurisdictionem hominibus contractubus celebrantibus
• Adulatorum crimine
• Artes sunt animi sublimes nobilis arces

In causa iuniuriarum consideranda
1. Libellus debet continere expressionem anni et mensis alioqui ineptus ineptus est ut ex sententia sequi non possit L. praetore edixit
ibi Bart. et Angelus ff de iniur.
Nec purgat nullitatem libelli quid de omissione anni et mensis pars non excipiat.
Quia libellus talis ob non servatam formam etiamsi pars non excipiat nullus est et rejici debet ex officio
Etiamsi civiliter de delicto actum fuerit
2. Debet ergo allegari et probari intra annum actionem iniuriarum intentatam esse
L si non conicii[?] ff de iniuriis
3. Debet quoque allegari animo iniuriandi verba in curiosa prolata fuisse quod necesse est ad obtianendam sententiam in causa iniuriarum
Aug. et alii in d. L. si non conicii[?]
Ideoque libellus in quo hoc omissum est articul.. notorie ineptus est quoniam conclusio ex eo non sequitur
Nec facit in contrarium quod ex qualitate verbis praesumatur animus iniuriandi. Nam praesumptae a probatione non allegatione relevat
Leoninus consilio 51[?]
[in de marge:] Minsingerus cons. 59
Judex potest poenam certam a lege statutam in sententia sua ex iusta causa augere, minuere et in aliam speciem mutare quam facultatem judex habet a lege L. aut facta § 1 ff de Poenis cum 2 seqq. L. quia ergo § L. etsi severior ibi glossa C. de infenabus[?]
Et tanto quidem magis quid actio iniuriarum sit odiosa

• Disce meo exemplo mandato munere fungi,
  Et fuge ceu pestem την πολυπραγμοσυνην
  [distichon uitgesproken bij de dood van Funicius]
• Foelix ille animi divisque simillimus ipsis
  Quem non mendaci resplendens gloria fuco
  Sollicitat fastosi mala gaudia luxus
  Sed tacitos sinit ire ne dies et paupere cultu
  Exigit innocuae tranquilla silentia vitae
  Urbe procul, voti exiguus, sortisque benignus
  Decederunt apibus crescunt sua pabula fucis
  Vivere tam ingrato tempore quis cupiat
  [Poliziano, Rusticus, 17-22: Gelukkig van geest en vergelijkbaar met de goden zelf is hij die niet wordt aangetrokken door de verlokking van de roem met zijn valse schittering of door de kwade geneugten van hoogmoedige luxe, maar de dagen rustig voorbij laat gaan en in zijn bescheiden levenswijze zijn dagen slijt in de stille rust van een leven vrij van blaam, ver van de stad, met weinig wensen ...]
• Probitas laudatur et alget [Juvenalis, Satyrae I,74]
• Pulvus et umbrae sumus [Horatius, Carmina IV, 7, 16: Wij zijn stof en schaduwen]
• Mors aequo pulsat pede et pauperum tabernas Regumque turres
  Vitae summa brevis spem me [nos] vetat inchoare longam [Horatius Carm. I,4,13-14: De (bleke) dood klopt met dezelfde voet tegen de huisjes van de armen en de torens van de koningen]
• Mors ultima linea rerum [Hor. Ep. 1,16,79]
• Vive memor Lethi fugit hora
• Quis scit an adijciant hodiernae crastina summae tempora dii superi [Hor. Carm. 4,7,17: Wie weet of de goden aan de dag van vandaag een dag van morgen zullen toevoegen]
• Media vita in morte sumus [middeleeuws antifoon uit Frankrijk]
• Omnes morimur et quasi aquae dilabimur in terram quae non revertantur [II Samuel 14:14]
• Beati mortui qui in Domino moriuntur quia requiescunt a laboribus suis [Openbaring 12-13]
• Pax una triumphis potior innumeris [Silius Italicus: Vrede alleen is machtiger dan talloze triomfen; later, 1648, op prent allegorie op de Vrede van Munster]

• Avaro tam deest quod habet quam quod non habet [Publius Syrus, Punica II 592-594: De hebzuchtige ontbeert net zoveel wat hij heeft als wat hij niet heeft]
• Nobilis equus umbra virghae regitur
  ast ignavus ne calcaribus quidem concitatur [Quintus Curtius Rufus, Historiae Alexandri Magni 7,4,18: Een edel paard laat zich al door de schaduw van de zweep leiden, maar een traag niet eens door de sporen]
• Gulam refrena [Dionysius Carthusianus; Thomas a Kempis, De imitatione Christi, lib. I]]
• Affectus et avaritia iustitiae dissolutrices [ook verso hierna]
• Non omnia omnibus [annis] conveniunt [Pseudo-Gallus 1.104]
  Fuit haec sapientia quondam
  Publica privatis secernere, sacra prophanis
  Concubitu prohibere vago, dare iura maritis
  Oppida moliri, leges incidere ligno [Horatius, Ars poetica 396-399: Dit was vroeger de wijsheid]
• Si imperaveritis sensui vestro
  et erudieritis cor vestrum, vivi
  conservati eritis et post mortem
  misericordiam consequemini.
  Machab. 2 [4 Ezra 14,34vv]

• Vir bonus quis?
  Qui consulta patrum, qui leges iuraque novit,
  Quo multae magnaeque secantur judice lites
  Quo consultore [res sponsore et] quo causae teste tenentur [Horatius, Epist. I,16,43-46]
• Noli quaerere fieri judex nisi valeas
  virtute perrumpere iniquitates
• Judicis est cuncta rimari et rem quam ignorat diligentissime investigare [zie hier]
• Non est judicis integri ita se gerere
  ut motum animi vultus detegat [Ecclesiast. 7-6]
• Judex neque calamitosorum precibus illachrynae [inlacrimari]
  debet neque excandescere adversus eos quos
  malos putat. [Justinianus, Digesta seu Pandectae I, XVIII De officio praesidis]
• Affectus et avaritia iustitiae dissolutrices [ook recto]
• Verecunda cogitatio eius qui lites execratur non est vituperanda [Ulpianus]
• Justia et pax osculatae sunt [Psalm 85:11]
• Noli altum sapere sed time [Romeinen 11:20]
• Beati pedes annunciantium pacem [Esaias 52]
• Vitiis sine nemo nascitur [Horatius, Satirae]
• Optimus ille qui minimus urgetur [Horatius, Sermones I,3,69]

• Wilt ghy pleyten ende winner wesen
  drie dingen moet ghy by u dragen
  Een buydel met geldt ende veel brieven lesen
  Patientich wesen ende U advocaat veel vragen
• Veele te plaicten en niet te genieten
  Is een sake vol van verdriete
• Een kyndt drinckende wijn
  Een vrouwe sprekende Latijn
  Een sonne die sich vroech openbaart
  Doen selden goede dachvaardt
• Campegius
• Ab annis morte qua fuit perempta
  mater et fieri incoepit occia prae
  Bolemana sepulta in haec usque tempora
  [In de jaren na de dood (1580) van de kloostermoeder Griet Louwsdr. tot nu toe is de tuin vóór het Bolleman-graf ontstaan; Harmen Harmensz. "stalmeister alias bolleman" woonde 1594 in een deel van het voormalige Bagijneklooster; occia = omheinde tuin. Deze aantekening stamt uit de jaren 1607-1614. Was de klerk, Cornelis Jellisz.?, tuinliefhebber? Hij woonde als huurder om de hoek, vooraan in de Sint Jacobsstraat aan de westzijde, thans nr. 5: het huis was eigendom van advocaat Dr. Suffridus Nijenhuis.]
  
• Datum una quibus mihi ex tit. Instit. de Curatoribus
• Ergo de actie int geheel maius et inops consilii als al
  dwalende niet wetende hoe hij de acte anleggen ende
  volbringen sal non licet errare proprio facto L quaque ff[?] Mandasi [Mandati?]
  als vindet inops animi trosteloos ende twyffelachtich

• Justitia perpetua et immortalis est
  iniustitia mortis est acquisitio [Wijsheid 1, 15 resp. 15b]
• Justitia virtutum regina, omnes in se virtutes continet [vgl. Cicero, De officiis 3,28]
• Praecepta juris
  tria
  Honeste vivere
  Alterum non laedere
  Unicuique suum tribuere [Justinianus, Instit. I,1,3; paleis van justitie te Milaan]
• Quid sunt regna sine iustitia? Magna latrocinia [Augustinus, Civ. Dei IV, 4]
• Tu quoque si vis, lumine claro
  cernere verum, tramite recto
  carpere callem, gaudia pelle
  pelle timorem, spemque fugato
  nec dolor adsit, nubila mens est
  vinctaque frenis, haec ubi regnant [Boëthius I, metrum 7, 20-31]
• Si accusasse sufficit quis erit innocens? [Als het voldoende is iemand te beschuldigen, wie zal dan onschuldig zijn? Ammianus Marcellinus lib. 18, cap. 1 sect. 4]
• In mala causa numque foelix patrocinium [Ulr. Zasius in quadam lege de verb. obl.: in mala causa felix nullum patrocinium]
• Miserabilia opera domini incomprehensibilia nimis [Jacob. 2, Psal. 144,9]

• Gaill Observat. 28 in fine [Andreas Gaill, Practicarum observationum libri duo, Coloniae 1601, bijv. Tresoar Hof 421 quarto]
  Sed Hipp. opinio quando quis expresse se obligat ut principalem
  self schuldenar aequior est communiterque in foro observatur
  Nam convenitur promittens non ut fideiussor sed ut principalis
  tenetur absque ulla discussione, quia in contractibus non debent verba esse
  ociosa d. L. si stipulatus De usuris. Et in eandem opinionem inclinat
  Bart. in L. Si qui accesionis nu^o 16 ff De fideiussoribus Et ita quoque
  consuluit Natta cons. 52 nu^o 1 cum seqq. vol. 1^o per textum in L. 2505
  ff de duobus reis [Georgius Natta, Astensis]
• Iniuriarum actio dissimulatione non tollitur
  quandio in iudicium res deducta est
  Vulteius ad § finalem Instit. De iniuriis

• Singulis re integra dissentire licet
  quod pluribus placuit cunctis tuendum est [lib. VI, 13]
  nec aliud in consilio publico fieri potest
  in quo nihil tam est inaequale quam
  aequalitas ipsa nam cum sit impar
  prudentia par omnium ius [lib. VI, 12]
  Plinius secundus in Epistolis
• Fatuus est judex qui reddit rationem sententiae suae [Dwaas is de rechter die rekenschap geeft van zijn uitspraak]
• Judicis est cuncta rimari [zie hier]
• Judici a quo non licet iniuria dicere Appellanti [Het is de appellant niet geoorloofd onrechtmatige woorden tegen de rechter te zeggen; Prosper Farinacius, Praxis et theoricae criminalis pars tertia, Francof. 1611, p. 466]
• Extra territorium ius dicenti impune non paretur [Digest. 2,1,20]
• Sententiam non secundum conscientiam sed legum praescripta ferre judex debet {Een rechter dient geen uitspraak te doen volgens zijn geweten maar volgens de voorschriften van de wetten]
• Recte dicit B. Augustinus non inquirendum malae leges an bonae sed sufficere debet quod publica authoritate latae sint

>> begin