>> HOMEpage

Uit de bibliotheek van
Johannes Arcerius Theodoretus

door
M.H.H. Engels
De uitgave
"De bibliotheek van Arcerius, Leeuwarden, Prov. Bibl. v. Friesland, maart 1988"
herzien, aangevuld en voor internet bewerkt
augustus resp. november 2011

  links: vader Johannes, rechts: zoon Sixtus Arcerius;
  details van portretten in Museum Martena Franeker
Ik betreur het dat de kostbare bibliotheek van Arcerius buiten mijn weten verkocht is; en wat meer is, dat ik niet voordat de veiling zou plaatsvinden, door vrienden, hoewel in de nabijheid van de gehouden veiling, erop opmerkzaam ben gemaakt. Dat schreef Scaliger in het Latijn op 27 november 1604 aan Johannes Lydius, een zoon van de Franeker hoogleraar Martinus Lydius, die in 1601 was overleden. Is de bibliotheek van Arcerius min of meer in het geheim geveild voor geïnteresseerden in Franeker?
Johannes Arcerius Theodoretus (Noordhorn 1538 - Franeker 27 juli 1604) vervulde in 1589 de vacature Grieks die in 1586 aan de Franeker academie was ontstaan door de dood van professor Petrejus Tiara. Arcerius was een leerling en goede vriend van Regnerus Praedinius, de rector van de St. Maartensschool te Groningen. Praedinius bezat boeken uit de bibliotheek van Erasmus. Meerdere daarvan zijn in het bezit gekomen van Arcerius. Na zijn opleiding in Groningen hield Arcerius zich op in Frankrijk, Franeker, Holland (o.a. Haarlem, Leiden en Delft), Emden, Leeuwarden (predikant) en Utrecht. Hij overleed op 27 juli 1604. Zijn zoon Sixtus volgde hem op als hoogleraar Grieks (1604-1623).
De aangenomen familienaam Arcerius is een samenvoeging van twee Griekse woorden αρκτος (nieuwtestamentisch αρκος) en κερας (ionisch κερεος, attisch κερως). Het eerste betekent beer, Grote Beer, Noord(en), het tweede horen, hoorn, horn; samen Grieks voor Noordhorn, de geboorteplaats van Johannes Theodoretus ofwel Jan de zoon van Dirk. Theodoretus is het Griekse equivalent van het Latijnse Theodori. De Griekse constructie Αρκερεος werd gelatiniseerd Arcerius.
Een catalogus of een lijst van de veiling van de bibliotheek van Johannes Arcerius is niet bekend. Aangenomen mag worden dat een deel van de boeken zoals gebruikelijk vóór de veiling in handen is gekomen van familie en vrienden.
Het is echter de vraag of die veiling heeft plaatsgevonden: niet, als men afgaat op de acties van de erven van Sixtus Arcerius in 1623 tot behoud van de bibliotheek van hun vader, die broer Sixtus, de hoogleraar Grieks, blijkbaar in gebruik had. Oudste zoon Johannes, predikant te Altona, was de eerste rechthebbende. Na diens overlijden kwam Paulus Arcerius aan bod: vgl. de eigendomsmerken in de Gaza-incunabel.
Hieronder volgt een lijst van opgespoorde handschriften en gedrukte werken die eigendom geweest zijn van Johannes Arcerius Theodoretus.

Handschriften

1. Corpus Agrimensorum Romanorum. - Voor een deel geschreven in Noord-Italië (5de/6de eeuw) en gedeeltelijk in Rome of Ravenna (6de eeuw). Eigendomsgeschiedenis: klooster Bobbio, Erasmus, Johannes a Lasco, Gerard Mortaigne, Regnerus Praedinius 1559, Johannes Arcerius 1568, Sixtus Arcerius, Petrus Scriverius (overleden 1660), Hertog August. Nu in Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel. In 1602 leende Johannes Arcerius het eerste deel aan Scriverius uit; enkele jaren later deed diens zoon Sixtus Arcerius hetzelfde met de andere helft uit ontzag voor Scriverius' connectie met Scaliger. Bemiddeld was door Martinus Lydius (1539-1601), die voordat hij te Franeker hoogleraar in de godgeleerdheid werd als predikant in Amsterdam (1579-1585) de familie Scriverius had leren kennen, en door diens zonen Balthasar en Johannes samen met Scriverius in Leiden gestudeerd hadden. Ondanks herhaald aandringen heeft Sixtus Arcerius de codex niet teruggekregen: Scriverius heeft er zelfs zijn eigendomsmerk 'Sum Petri Scriverii' in aangebracht. Lit.: Corpus agrimensorum Romanorum: Codex Arcerianus A der Herzog August Bibliothek zu Wolfenbüttel, [facs.ed.] Hans Butzman, Lugduni Batavorum 1970.
2. Demosthenes, Orationes. - Eind 15de eeuw. Eigendomsmerken: Guillaume Budé (overleden 1540), François de Saint-André (overleden 1571?), Johannes Arcerius. Nu in UB Leiden, Cod. Bibl. Publ. Graec. 33.
[Maart 2012 toegevoegd uit "The humanist and networker Bonaventura Vulcanius. Catalogue of an exhibition in Leiden University Library", Leiden 2010, p. 97, nr. 24:] Dit Griekse handschrift was het eerste Griekse boek dat ooit geschonken is aan de Leidse universiteitsbibliotheek, en wel door Vulcanius op 1 november 1587 volgens de inscriptie op folio 1*. Het handschrift was geen eigendom van Vulcanius: hij had het te leen gekregen van Johannes Arcerius Theodoretus. Na Arcerius' dood zond diens zoon Sixtus uit Franeker tweemaal een brief (gedateerd 18 november 1605 resp. 29 juni 1616) aan Petrus Scriverius, waarin hij het eveneens uitgeleende handschrift van het "Corpus Agrimensorum Romanorum" (de zogenaamde "Codex Arcerianus") tevergeefs terugvroeg. In de eerste brief schreef hij: [...] quod patri olim cum Demosthenes ms. scis evenisse, qui etiam inde ab alio [= Vulcanius] donatus publicam vestram bibliothecam adhuc exornet.
Het handschrift dateert van de tweede helft van de 15e eeuw en bevat een van de belangrijkste teksten op het gebied van de Griekse rhetorica: de "Orationes" van Demosthenes. Ook bevat het "scholia" [= aantekeningen] van Libanius. De boekband is van kalfsleer met een rijke goudstempeling. Op het voorplat staan in een heraldisch ornament de letters PE[trejus] TI[ara] op een veld van sterren, terwijl de versiering op het achterplat het jaartal 1582 bevat. Tiara (1514-1586) was de eerste hoogleraar Grieks te Franeker.
3. Hesychius Lexicon. - Met aantekeningen van Arcerius. Deze zijn door Johannes Alberti opgenomen in de editie Leiden 1746-1766; vgl. dl. I, Praefatio, xxvii. Verblijfplaats onbekend.
4. Jamblichus, De vita Pythagorae et protrepticae orationes (in het Grieks). - In 1565 (Α Φ Ξ Ε) in de periode 1 april (Μ.Δ.Η.Α. = μηνί τετάρτῳ ἡμέρᾳ πρῶτᾳ = in de vierde maand op de eerste dag ofwel in maand 4 (Δ) op dag 1 (Α)) t/m 29 mei (aantekening aan het eind van het vierde boek) door Arcerius afgeschreven uit het exemplaar van kardinaal Granvelle. Het autografe eigendomsmerk in het Grieks heeft Arcerius in twee fasen geschreven: eerst in rode inkt Ioannou tou Arkeriou (kapitaalschrift), daarna in bruine inkt erboven toegevoegd Eimi en achtergevoegd (weer in kapitaalschrift) Theodorètou. Bijgebonden (door andere hand geschreven) Zenodotus Epitome (Grieks). Nu in PB Leeuwarden: 36 Hs. (PB/PBF = Provinciale Bibliotheek van Friesland, nu Tresoar)
Antoine Perrenot (1517-1586), cardinale de Granvelle, was een belangrijk staatsman onder Philips II; in 1561 werd hij kardinaal-aartsbisschop van Mechelen. Omdat hij gehaat was bij de Nederlandse edelen werd hij in 1564 teruggezonden naar de Franche-Comté. Verzamelaar van handschriften en o.as. beschermheer van de Plantijnse drukkerij te Antwerpen. Het handschrift uit de bibliotheek van Granvelle, dat Arcerius heeft overgeschreven, bevindt zich nu in de Bibliothèque Municipale van Besançon (Ms. Paris. 1981). Genoemd handschrift kreeg Arcerius via een tussenpersoon, die het op dat moment bezat, te leen, en dus niet direct van Perrenot; vgl. F. van Enkhuizen, De Protrepticus van Iamblichus, St. Annaparochie 1989, p. 37.
5. Valerius Maximus cum notis ms. et Paul. Orosius de Orchestra mundi. - Provenance: ex parte domini Egberti Elborch (saec. XV); Fredericus Arens advocatus; Ioannis Arcerii Theodoreti ex dono Frederici Arens; fortasse No. 241 in fol. Cat. bibl. Nic. Heinsii 1683, p. 294. Nu in UB Leiden, vgl. Codices manuscripti IV, Codices Perizoniani, F7.
6. Xenophontis Opera minora, Polybii Historiarum fragmenta, Maximi Tyrii Dissertationes 6 priores, Libanii Opuscula quaedam, Ciceronis Cato maior, Philostrati maioris Iconum lib. I, Pauli Silentiarii de Thermis Pythiis carmen. - Eigendomsmerken: Liber Pauli Aemilii canonici Paris. Nunc Ioannis Arcerii Theodor. Ioan. Arc. Theodoreti a. 1565. Constitit 26 stuph. Nu in UB Leiden, vgl. Codices manuscripti I, Codices Vulcaniani, Vulc. 2.

Gedrukte werken

1. Aeschylus, Prometheus (Gr. & Lat.). Bazel 1559. - Eigendomsmerk: Johannes Arcerii Theodoreti ex donatione Cypriani Morrhii medici 1574. Nu in UB Gent.
2. Athenaeus, Deipnosophistae (Grieks). Venetië 1514. - Eigendomsmerk: Joannis Arcerii Theodor. 1567 Lutetiae Parisiorum. Met verbeteringen en andere aantekeninghen van de hand van Arcerius? Nu in UB Utrecht.
3. Aurelius Augustinus, Omnium operum primus [- decimus] tomus, Parijs 1531, 10 dln. in 5 bdn. - Eigendomsmerken van Johannes Arcerius Theodoretus, Johannes Lydius en Gerardus Hogeboom. Sedert 2001 in Regionaal archief Alkmaar. Lit.: Steven de Joode, De bibliotheek van de St. Willibrordusparochie te Heiloo. Een kleine geschiedenis. Scriptie Universiteit van Amsterdam 2007, eerste semester Boekwetenschap (Dr. P.J. Verkruijsse). Dankzij de foto's kan hier een aanvulling gegeven worden op een deel van de provenancegegevens bij catalogus Heiloo nr. 3: Bd. 1, titelp.: Hogeboom emi 29-0-0; 1604 Hoc Augustini mihi quinque volumina dono Amsterodamensis curia celsa dedit. Curia celsa dedit magnum & memorabile donum. Quid mirum? Magnos munera magna decent. Ioh. Lyd.; Ioannis Arcerii Theodoreti (...). Bd. 5: Hogeboom; Donum Senatus Amstelodamensis; Ioannis Arcerii Theodoreti σωτηρος. Op het schutblad een onleesbaar gemaakte zin en daaronder de spreuk: Memento Mori, Amen 1658. Hogeboom was pastoor van Heiloo van 1678 tot 1709: hij heeft de vijf delen gekocht voor 29 gulden. Is de aantekening uit 1658 van Johan Schot ('Mr. Jan Schodt' of 'Scot'), die van 1657 tot 1667 pastoor was? Johannes Lydius, 1602-1643 predikant te Oudewater, kreeg de boekdelen in 1604 ten geschenke van het Amsterdamse stadsbestuur. Is het geen wonder: Grote geschenken sieren de groten. Vader Martinus Lydius was daar 1579-1585 predikant geweest. De vijf banden waren eerst eigendom van Johannes Arcerius, Theodorus' zoon, 'de redder, verlosser'. De titel die Arcerius zich hier aanmeet, zal in de ogen van de katholieke geestelijkheid ketters geweest zijn en is (mede) reden geweest dat bisschop Cunerus Petri veel theologische boeken uit Arcerius' bibliotheek "ten vure liet doemen"; vgl. Boeles, Frieslands hoogeschool, II/1, 60. Deze Augustinus is blijkbaar aan de inquisitie ontsnapt.

4. Bibliander. Bazel 1553-1555. - Eigendomsmerk en talrijke aantekeningen van Arcerius. Door student Gisbertus Edingh op 24 november 1669 aan de Groningse academiebibliotheek geschonken.
5. Chytraeus, Oratio de statu ecclesiarum. Frankfort 1583. - Eigendomsmerken van Johannes Arcerius, G.J. de Servais en A. Schelstraeten. Nu in UB Gent.
6. Clemens Alexandrinus, Florence 1550. - Bibliotheek Saeckma. Verblijfplaats onbekend. Zie hieronder.
7*. Dioscorides, De materia medica; Nicander, Theriaca, Alexipharmaca (Grieks). Venetië 1499. - Eigendomsmerken van Erasmus en Menelaus Winsemius (hoogleraar medicijnen te Franeker 1616-1639). Nu in PB Leeuwarden, collectie UB Franeker.
8. Eucherius, Lucubrationes. Bazel 1531. - Eigendomsmerk: Joannis Arcerii Theodoreti [geradeerd:] Phrisii 1584. Nu in PB Leeuwarden, 625 Gdg fol. Oorspronkelijke, niet versierde perkamenten band met groene sluitlinten; in achterplat tweemaal twee gaatjes van kettingklamp.
9. Euclides, Elementorum geometricarum libri XV, Bazel 1537; Euclides, Sex libri priores, Bazel 1550. - Verblijfplaats onbekend.
10*. Galenus, Librorum pars prima - quinta (Grieks). 5 delen. Venetië 1525. - Met aantekeningen van Erasmus en één van Menelaus Winsemius. Nu in PB Leeuwarden, coll. UB Franeker.
11. Galenus, Therapeutica. Venetië, Kallierges, 1500. - Eigendomsmerken van Erasmus, Regnerus Praedinius 1554, Johannes Arcerius 1563. Nu in UB Leiden.
12. Hyginus, Fabularum liber, Bazel 1535; Ptolemaeus, Almagestum, Venetië 1528. - Eigendomsmerk van Johannes Arcerius 1568. Nu in UB Groningen.
13. Theodorus Gaza, Grammatica (Grieks). Venetië 1495. - Eigendomsmerken van vader Johannes en zoon Paulus Arcerius. Nu in Houghton Library, Harvard University, Cambridge, MA 02138: Inc. 5548 (B).
14. Isocrates, Opera. Bazel, Isengrinius, z.j. (1555?). [Isokratous logoi hapantes .../ Orationes ... in-8] - Eigendom van Regnerus Praedinius en in 1571 van Johannes Arcerius volgens J.J. Diest Lorgion, Regnerus Praedinius, Groningen 1862, 79-81. Verblijfplaats onbekend.
15. Liturgiae, Divinae, Joh. Chrysostomi, Basilii Magni et praesanctificatorum Germani archiep. Constantinop. historia eccl. et musicae theoriae (gr.). Romae, solertia Demetr. Ducae, 1526, in-4. Eerste, zeer zeldzame en vanwege de twee in de volgende uitgaven niet herdrukte geschriften van Germanus gewaardeerde uitgave, in zwart en rood gedrukt. Vgl. Ebert, Allg. Bibliogr., 4213.
- Eigendomsmerken: (boven titel) ειμι Ερασμου [geradeerd?]/ Des. Eras. Roterodami; (onder titel) νυνι δε εστην/ Ιωαννου Αρκεριου Θεοδωρητου/ α.φ.ϟ.β. τῃ κβ του ιβ. Vertaling: Ik ben van Des. Erasmus van Rotterdam; nu ben ik in het bezit gekomen van Johannes Arcerius Theodoretus 1593 [als het vierde cijfer een koppa is, d.w.z. 90], op de 22ste [dag] van de 12de [maand]. "Eras. Roterodami" is overgetrokken, "Des." toegevoegd! Omdat Arcerius' eigendomsmerk in het Grieks gesteld is en reageert op dat van Erasmus, is de eigendomsverklaring van Erasmus vermoedelijk oorspronkelijk ook in het Grieks geschreven. Wellicht is dat met UV-fotografie zichtbaar te maken.
In de zogenaamde verzendlijst ("Versandliste") van de bibliotheek van Erasmus treft men onder Husner-nr. 95 aan: Leitourgiai graece cum Jani Vitalis opusc.
Nu in Kon. Bibl. Kopenhagen. Vermelding mogelijk dankzij Dr. phil. Erik Petersen, senior researcher aldaar.



16*. Lucianus, Philostratus, Callistratus (Grieks). Venetië 1503. - Eigendomsmerken van Erasmus, Andreas Roorda (hoogleraar in de logica te Franeker, 1611-1621, overleden 1626). Roorda had het ten geschenke gekregen van Winsemius (vgl. nr. 6). Bevat behalve aantekeningen van Erasmus ook enkele randnotities van Johannes a Lasco. Nu in PB Leeuwarden, coll. UB Franeker.
17. Lydius, Martinus, De formidabili illa classe Hispanica divinitus repressa. Franeker 1589. - Met opdracht van de auteur: Johanni Arcerio, Graecae linguae peritia praestanti viro, amico suo Mart. Lydius. Lydius was hoogleraar godgeleerdheid te Franeker tot zijn dood in 1601. Nu in PB Leeuwarden.
18. Pausanias, Accurata Graeciae descriptio (Grieks). Frankfort 1583. - Eigendomsmerk en marginalia van Johannes Arcerius Theodeoretus hermèneus. Nu in PB Leeuwarden, 23 A fol. Arcerius' handschriftelijke aantekeningen in de marge komen voor in de eerste 35 bladzijden van de Griekse tekst en op blz. 148 en 304; één aantekening in de bijgebonden Latijnse tekst, op blz. 2. Herbonden in perkament met het blindstempel van de Franeker academiebibliotheek en groene sluitlinten; zonder gaatjes van kettingklamp; door bijsnijden van het boekblok daarbij zijn de aantekeningen gedeeltelijk afgesneden. Is de titel ερμηνευς, d.w.z. uitlegger, tolk, over het controversiële σωτηρ, d.w.z. redder, verlosser, geschreven? Vgl. de vijfdelige Augustinus, nr. 3 hierboven.

19. Plato, Opera omnia (Grieks). Venetië 1513. - Eigendomsmerken van Erasmus, Johannes a Lasco, Regnerus Praedinius 1554, Johannes Arcerius Theodoretus. Nu in KB Den Haag.
20*. Plutarchus, Opuscula LXXXXII moralia (Grieks). Venetië 1509. - Eigendomsmerk en aantekeningen van Erasmus. Nu in PB Leeuwarden, coll. UB Franeker.
21*. Plutarchus, Vitae parallelae (Grieks). Venetië 1519. - Met aantekeningen van Erasmus en wellicht Arcerius. Nu in PB Leeuwarden, coll. UB Franeker.
22. Terentius, Fragmenta. Edente & recensente Ausonio Popma Frisio. Eiusdem Ausoni in eadem coniectanea. Franekerae 1591. - Met opdracht van de auteur: Ausonius Popma J. Arcerio Theodor. D.D. Nu in Buma-bibliotheek Leeuwarden: A 2461.

Nummer 6 vonden wij beschreven in Catalogus rarissimorum in omnia materia, facultate & lingua librorum bibliothecae ... Theodori Saeckma, in suprema Frisiae Curia senatoris dum viveret ... quorum auctio habebitur Leovardiae in aedibus nobil. defuncti die 27. mensis Septembris stylo vet. & sequentibus. Franekerae, excudit Johannes Wellens, illustrium Frisiae Ordinum & eorundem acad. typogr. ordinarius, 1666. Op bladzijde 2 wordt als nummer 21 van de "Libri theologici in folio" genoemd KLEMENTOS ALEXANDREOS TA HEURISKOMENA hapanta ex Bibliotheca Medicaea (Florent., L. Torrentinus, 1550), Item IOUSTINOU PHILOSOPHOU KAI MARTUROS hapanta, Lutetiae apud Rob. Stephanum 1571. Multa annotavit manu sua Joh. Arcerius Theodoretus. De huidige verblijfplaats van dit boek is onbekend. Een exemplaar van deze editio princeps bevindt zich in Harvard University Library, location Houghton.
We merken op dat de annotaties van Arcerius op Clemens Alexandrinus door Fridericus Sylburgius zijn opgenomen in zijn aantekeningen bij Daniel Heinsius' Grieks-Latijnse uitgave van de werken van Clemens Alexandrinus, Leiden 1616 (PB sign. 605 Gdg fol). In de Heidelbergse uitgave van 1592 dankt Sylburg in het voorwoord tot de lezer onder meer Arcerius ook al: vgl. het door Google books gedigitaliseerde exemplaar uit de bibliotheek van Jacques-Auguste du Thou in de Openbare bibliotheek van Lyon, Bibliothèque jésuite des Fontaines, Bibliotheca - artium - Aquensis Ex libris domus S.I. Immaculatae conceptionis.
De universiteitsbibliotheek van Franeker bezat een ander, door Petrejus Tiara geannoteerd exemplaar. Het is gebonden in een 16de-eeuwse rolstempelband: één rolstempel toont de koppen van Johannes Hus, Erasmus Rotert., Philippus Melan., Martinus Luther. In deze band bevindt zich Justinus voorin en Clemens achterin. De collectie Tiara was de kern van de universiteitsbibliotheek.

Of de nummers 7, 10, 16, 20 en 21, alles Griekse werken gedrukt in Venetië op de persen van Aldus Manutius, eigendom van Arcerius geweest zijn, is niet zeker. De Galenus is met de Plato en andere werken aan Praedinius te koop aangeboden. Is Praedinius eigenaar geweest van deze Galenus net zoals van de Plato, dan komt Arcerius ook in aanmerking. Enkele aantekeningen in Plutarchus' Vitae (nr. 18) zijn misschien door Arcerius geschreven.
Volgens handschriftelijke eigendomsmerken is de Franeker hoogleraar in de geneeskunde Menelaus Winsemius eigenaar geweest van de Dioscorides (nr. 6) en de Lucianus (nr. 13). Zeer waarschijnlijk geldt dat ook voor de vijfdelige Galenus (nr. 9). Winsemius is te Leiden gepromoveerd tot doctor medicinae; hij ontving de bul op 1 november 1612 uit handen van prof. Bontius; vgl. Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit uitgegeven door P.C. Molhuysen, Tweede deel: 8 febr. 1610 - 7 febr. 1647, 's-Gravenhage 1916, blz. 38: [1612] Oct. 22. Visum est Rectori et Senatui D. Menelaum Winsemium post geminum examen et praeclare navatam in disputatione publica operam, ad supremum in Medicina gradum esse admittendum, quem illi conferet D. Bontius publice Calend. Novemb. Op 11 juli 1613 trouwde Winsemius te Leeuwarden met Christina Mulerius.
De catalogus 1601 van de Franeker academiebibliotheek lokaliseert Dioscorides "pluteus 13 facies 2 [nr.] 1", Plutarchus' Vitae "pluteus 14 facies 2 [nr.] 9" en Plutarchus' Moralia "pluteus 14 facies 2 [nr.] 10. Een vijfdelige Galenus komt voor "pluteus 12 facies 2 [nrs.] 3,4,5,6,7"; dat moet het exemplaar zijn uit de bibliotheek van Erasmus. De Lucianus (1503) treft men vanaf de catalogus 1626 in de academiebibliotheek aan; vermoedelijk geschonken door Andreas Roorda bij zijn vertrek uit Franeker als hoogleraar maart 1626.
Het tweede Galenus-exemplaar, uit de bibliotheek van Petrejus Tiara († 1586), de eerste hoogleraar Grieks te Franeker, dat herbonden is in perkament over bordpapier met blindstempel van de academiebibliotheek, wordt naast het Erasmus-exemplaar, dat herbonden is in bruin leer over houten platten met dito blindstempel, pas expliciet genoemd in de catalogus 1713 van de Franeker academiebibliotheek, en wel als geschenk van Philippus Matthaeus, 1651-1700 hoogleraar in de geneeskunde.
In de catalogus van 1626 ontbreekt Plutarchus geheel, in die van 1635 wordt een tweetalige (Grieks en Latijn) editie genoemd. Blijkens de catalogus 1644 was dat de folio-uitgave Frankfurt 1599, die bij de controle in 1648 vermist werd en ook naderhand niet teruggevonden is. In 1644 worden de Griekse Moralia (1509) en Vitae (1519) genoemd op blz. 53 resp. 54, in pluteus 18 facies 2.
Het eigendomsmerk Ex libris Menelai Winsemii Doct. Medici op een op z'n kop ingevoegd blad tussen het eerste en tweede katern van de Dioscorides, dat moet dateren van na diens promotie 1613 te Leiden, roept vraagtekens op evenals het ontbreken van de beide Griekse Plutarchusdelen in de catalogi van 1626 en 1635.
C.A. Tukker schrijft in zijn artikel over Johannes Arcerius op bladzijde 27 dat Arcerius ook eigenaar geweest zou zijn van de Lucianus-vertaling door Erasmus (Parijs, Badius. 1514; nu in UB Bazel) en van de Aulus Gellius (Venetië, Tridino, 1509; nu in gemeentebibliotheek Roterdam). Deze twee boeken uit het bezit van Erasmus bevatten wel het eigendomsmerk van Regnerus Praedinius, maar niet de naam van Arcerius.

Literatuur

C.A. Tukker, Johannes Arcerius (1538-1604) en zijn Historie ende waerachtig verhael. In: Theologia reformata XXI(1978), 26-35.
M.H.H. Engels, Erasmiana in de Franeker academiebibliotheek. In: De Vrije Fries LIX(1979), 65-72.

Volgens blz. 8 van The auction catalogue [Lugd. Batavorum die 17 Octobris 1617] of the library of Dirk Canter, Utrecht 1985 (Catalogi redivivi, 3) bevindt zich een exemplaar van de veilingcatalogus J. Lydius 1643 in de Bibliothèque Nationale te Parijs.


T 181 i 151 omslag [27]-9-1623 Arcerius

Johannes Arcerius, Altona, aan Paulus Arcerius, Franeker, 27 september 1623

Copia copiae
Charissime frater,
Nuper ad te litteras dedi, quas tibi traditas non dubito, unde satis intellexisti etc.
Ad statum quod attinet rerum, quas frater reliquit post obitum, spero illum, ut monui ita disposuisse ut unusquisque quod suum est iure obtinere possit. Praecipue bibliothecam non venturam in aliorum manus spero, quae mihi obpignorata est a parentibus beatae memoriae. Si posset fieri ullo modo, cura ut ea inter nos maneat, soluti aequo pretio: si adessem et de numero librorum constaret ipse redimerem potius. Quare rogo ut mihi de omnibis significare velis ut se res habeat. Ad sororem ea de re scripsi.
Vale frater, a mea et meis salutem habe.
Raptim ex Altena prope Hamb. anno 1623, 27 Septemb.
Sub copia non authentica stabat Tuus frater J. Arcerius
quod testor
J. Coumans
secretarius

Machtiging van Jacqueline Arcerius en echtgenoot voor Paulus Arcerius, 22 oktober 1623

Copia
Op huyden den 22en Octobris 1623 compareerden in den greffie sHoffs van Friesland Harmen Gerard van Duren ende Jaqueline Arceria, echteluyden wonende tot Franeker, ende constitueerden ende maeckten volmacht Drem. Paulum Arcerium, hunne broeder ende respective schoonbroeder, in de saecke die sij voor deesen Hove ofte andersins als impten. sullen hebben t'institueren contra senatum academicum Franekaranum, ende de crediteuren van haer w. broeder ende resp. schoonbroeder Dr. Sixtus Arcerius, in levene professor tot Franeker vs., omme d'erffschap vandien, ende besonderlinge de boecken desselven, als haaren w. vader ende respective schoonvader toegecomen hebbende, gelijck oock haar Jaquelines goederen int voors. sterffhuys berustende, met recht ofte vrundtschap in te vorderen, hen dienaengaende stellende tanquam procuratorem in rem propriam, idque cum postestate substinuendi & clausulis ratihabitionis & indemnitatis prout in communi & ampliori forma.
Onder stonde: Ter ordonnantie van den Hove; geteeckent S. Coenders met eenighe streecken.
Accordeert metten principale naar collatie, in kennisse van mij secretarius
J. Coumans
N. pub.
1623, 10, 27
Syuerd Coenders was notaris sedert 15 mei 1606.

Johannes Arcerius Theodoretus * Noordhorn 1538 † Utrecht 22-7-1604
x 1568/1569 Jacqueline Lotin
schreef op 14 maart 1589 te Leiden een bijdrage in het album amicorum van Bonaventura Vulcanius, fol. 84 recto
1589 hoogleraar Grieks te Franeker
7 kinderen, o.a.

Johannes * Franeker 1570 † Altona na 1623
x Hester Polyander
ASF 2/5/1589
1600-1604 predikant te St. Annaparochie, 1604-† Altona bij Hamburg
kinderen:
Johannes ASF 23/7/1621, ASG 25/8/1626, 1629 praeceptor Zutphen, † 1659
Petrus ASF 20/4/1623
Guilielmus ASF 20/4/1623


Sixtus * Franeker 12/13-12-1570 † 20-8-1623
ASF 2/5/1589
1605 prof. Grieks
Woonde in het "Westerquartier" aan de "Voorstraet" ZZ dichtbij de Oeconomie of Burse - De burse was gevestigd in het zg. "Olde Raedthuys" (nr. 12 op de plattegrond door Pieter Bast), het derde huis ten Westen van het Martenahuis (nr. 17 op de plattegrond);
ongehuwd; zijn zus Jacqueline deed de huishouding

Paulus † na 1644
ASF 30/5/1597
x 1. Geertie Styp
x 2. Leeuwarden 1627 Anna Schouten
Dr. lit. ca. 1606, Dr. med. genoemd 1612
1614 afgezet wegens remonstrantse sympathieën
libellus famosus: Prodromus
woonde 1629 "Hoochstraet" NZ op de "Westerhoeck van de Cleine steygh"; kocht 1634 huis "int Nieuhoff" ZZ
zoon Johannes * 1612[?] † 1664[?]
ASF 23/2/1636, 1643-1664 boekverkoper te Franeker
Kleine = Nauwe steeg

Petrus
ASF 21/7/1602

Lit. A. Feitsma, Onbikende Midfryske skriuwers (VII), Us Wurk 13 (1964), 12-17

>> begin