>> HOMEpage
Catalogus van de boeken van
Aeneas Menelaides Dr. Med., Harlingen 1658
in het sterfhuis van zijn stiefmoeder Aeltie Dircxdr., weduwe van koopman Minne Ruierdts
Uitgave: M.H.H. Engels, juni 2012Bron: Nedergerecht Harlingen inventarisatieboek 1658-1661, Tresoar Leeuwarden, inv.nr. 203 (microfiches 2373/7 en 2373/8, sedert 2018 online via AlleFriezen.nl)
211r-253r
211r
Inventarisatie ende beschrijvinge gedaen ende gemaeckt bij d'Burgemren Jan Kuyt ende Ewout Jetses Steensma, bij den Gerechte der Steede Harlingen tot desen verordonneerde Commissarien, geadsocieert met Dr. Dominicus Wringer secretaris aldaer; ex officio et mandatu Magistratis ten sterfhuise van w. Aeltie Dircxdr. weduwe van w. Minne Ruierdts van alle den goederen aldaer bevonden sullende worden ter presentie van Pytter Minnes, d'Gemeensman Gosse Joannes als Curator over de twe kinderen van sijn dochter Aeltie Gosses bij wijlen Cornelis Minnes in echte verweckt, Harmannus Sopingius als vader ende wetlijcke voorstander over sijn kindt bij w. Aeltie Minnes in echte verweckt, Heyn Fransen Visscher als man ende voogd over Tietske Minnes, Willem Claesen van Hensen als man ende vooghd over Maria Minnes dier qult. alle t'samen erfghen. beneffens haer brod. Dr. Aeneas Minnelaides ende Dirck Minnes tegenwoordich uitlandich ende absent sijnde; van w. Minne Ruierdts ende Aeltie Dircx in tijden echteluiden vnt.
[Menelai, Menelaides, Minnelaides uit te spreken als Menela-i, Menela-ides resp. Minnela-ides]
211vEnde dat op't aengeven van Binse Jans, gedachte echteluidens dienstmeyd, naer gedane solemnele eedt in handen van d'Burgemr. J. van Kuyt gepresteert. Is voorts gedaen so volcht act. den 15en decemb. 1658
Winckelwaaren
26 kynties [= stukken] seep
4 volle ende 2 wanne [= lege] assetonnen
21 halve toannen bier asijn
21 steenen kannen
52 groote steenen potten
51 cleine steenen potten ende pannen t'samen
15 1/2 so groene als soetemelckskeesen
200 swartsel vatten
46 hondert roop [= touw]
4 1/2 bosschen wit roop
13 roode han[c]selpannen
212r
82 bosschen swavelstocken
3 bosch stockvisch yder 50 pondt
63 stock visschen
2 riem grau papier
1 bosch heiden besemen
80 olykoeken
Aen gelt ten sterfhuise bevonden 't sedert 't overlijden ofte begrafenisse van w. Aeltie Minnes tot op dato, uit d'winckel waren ingecocht d'somma van een hondert car.gl. 12 st. - ft. 100-12-0
daerteboven volgens annotatie uit d'winckel waren vercoft en uitgeborcht de somma van twe en dartich car.gl. 15 st. 4 pen. - ft. 32-15-4
Op huiden den XVen Martii 1658 door continuatie ter overstane van de voorgedachte Commissarien ende uit versoeke der gemelte erfgen. inventarisatie gemaeckt der huisgeraden ende inboelen ten sterfhuise van w. Aeltie Minnes soo volcht ende is 't selvege geschiedt
212v
opt aengeven van voorgedachte dienstmeyd, samp .....
212[a]r
Steenwerck
... oostindisch
212[a]v
twee Dantzische glasen
213v
Cleederen Dr. Aeneas Minnelaides toebehorende
215v
... in de voorcamer ...
216r
1 groot Martelaers Boeck
2 beslagen boeckies
5 andere boeckies
216v
Steenwerck
... oostindisch
222r
Op Dr. Minnelaides camerke bevonden ...
224v
Vasticheeden
Seeker huisinge cum annexis ende holtsteck staende op de suyder niuwe haven binnen deser steede volgens decreet ende resp. reversael de daten den 14en Jan. 1646 qt. met no. 1
Seekere heerlijcke huisinge staende [225r] aende suidsijde van de Voorstraet bij de butterbrugh [= brug van de Kleine Kerkstraat over de Voorstraat] volgens coopbrief ende reversael resp. de datis den 3en May 1621 met no. 2 gequoteert
Seeckere heerlijcke huysinge cum annexis sampt hovinge gelegen binnn deser steede in de noorder niuwe stadt [= gebied ten N van de oude of noorderhaven, incl. noorderhaven NZ] volgens coopbrief ende resp. reversael daeraf sijnde de datis den 25en Feb. 1639 no. 3
Seekere halve huisinge staende aen de noordzijde van de Voorstraet deser stede volgens copia coopbrief van den 27 Jan. 1645 met no. 4
Een camer bij de Franequer poort deser steede
Scheepsparten
1/64 part scheeps aen Foeke Gerrits tot Warns
1/64 part aen Rein Lolckes t'Harlingen
1/64 part aen Sipke Sytses t'Harlingen
1/64 part aen Pycke Siedses tot Warns
1/64 part aen Ige Stoffels t'Harlingen
1/64 part aen Symen Foeckes t'Harlingen
1/128 part aen Sioerdt Hiddes t'Harlingen
1/64 part aen Jelto Joannes t'Harlingen
225v
Catalogus in folio
Joannis Mesuae de re medica
Simon Simoni in Arestotelem
Philosophia Plinii etc.
Aurelii Celsi de re medica
Galeni librorum pars tertia vol. iiiiii
Philipp. Melanct. de dialectica
Albertus Dure[r]us de Matematecis
Aristoteles de philosophia
Johannus[!] Jacobi Mavardi Curia medica
Oth. Brunf. herbarium
Erasmi Roterodami tipograp. etc. [Typographus lectori, Adagiorum chiliades, Basileae, ex officiona Frobeniana, 1536]
Franciscus Vallesii de re medica
Galeni epitome in 4 partes digest.
Paracelsi opera
Adami Freitag architectura militaris
Albohazen Halii etc. libri de judiciis [astrorum]
Vera alchemia
226r
Leonbarti Fuchsii miscendre medicamentor. [= Leonharti Fuchsii, De componendorum miscendorumque medicamentorum ratione libri quatuor]
Descriptio plantarum etc.
Paracelsi opera
Feldtbuch der instrumenten chirurgin
Paracelsus de chirurgia
Johannes F. Duierewaut
Carsili Wolfii Axiomata
oude bibel
Figiuer boeck
226v In quarto
Gulielmi Harvei de motu cordis etc.
Collegium disputationum anatomicar.
Conpengium[!; = Compendium] logicae
Declamatio prima de inperio
Plato de lege
Consilia medicinalia Joseph. L[a]utenbach
Logica Martyns Smigleci[i Theol. Doct. ... in Aristotelico Organo, Ingolstadii 1618]
227r
Simbola Aurea
Lexicon alchiemiae
Jo. Rudolphi Camerarii in Arist. temat.
La sepmaine ou creation de munde etc.
Supplement ephemerid. Jo. Magini etc.
Dialogus de sistemata mundi Galeni Gal. [= Dialogus de systemate mundi, Galileo Galilei]
Frederich van de mage, arthritide etc.
Artznehbuch etc.
227v
Wetsteen der vernuften door Jan de Bruine
Peteri Pauw Succenturiatus anatomicus
Adriani Metii primum mobile etc.
Dictionarium Latinum
Raymundi Lulii de archimia[!]
Gerardi Dorneus fasciculi paral. etc.
Johannis Ant. Magini continuatio ephemeridum [motuum] coelest.
Joan. Hartmanni praxis chimiatrica
228r
Dictionarium Latinohispanicum
Practica [dicta Breviarium ... Liber de simplici medicina] Jo. Sera[pion, Venetiis 15..; Arabisch geneesheer, 11e eeuw]
Comediae Aristophanis facetissemi
Crellii Bacillica chymica
Pharmacopaea spagirica Petri Poterii [= Pierre Potier]
Tractati medicochymici D.v.m.a. Matthiae etc.
Commentariorum Colagii conimbricensis etc.
Plempi fondamenta medicinae
Ordonnantie van Vrieslandt
Georgius Gortius [= Curtius?] de Canonis etc.
228v
in sexto
Tobias Hintzius Formular Buch
Marei Antonii Zunara magumenduum
D. Sennertii de febribus
Martini Rulandi centuria etc.
Dictionarium Latinogermanicum etc.
Henrici Nollii de natura sauctuirio[! = sanctuarium, quod est Physica Hermetica, Francof. 1619; Heinrich Nolle † 1626]
Organum Aristotelus
Antonii Misaldi hortorum secreta
Pharmacopea Sophi Cuercentani
Cl. Salmasi de annis climactericis
229r
Ars medica Duncani Leddelii
Burgerdici institutie logica
Joan. Fab. alchimistra Christiani
Opera Fernelli
Theatrum anatomicum Caspari Bauhini
Fr. Posselius calligraphia oratoria
Phil. Pareus Lexicon plautinum
Refutatio [novae sectae] sennertop[a]racelcic. Jo. Freita[g]
Heinsii Hisuodi [= Hesiodus?]
Homeri Odisea
Diogenes Laertius
229v
[Ger. Joh.] Vossius de aretorices[! = rhetorice] contracta [Amst. 1621]
P. Rami dealectica[!]
G. Rondeletii methodus curandi
Ja. Middendorpius de florarum ord.
R. Dodonaei praxis medica
Prosodia Henrici Smetii Alostani etc.
Orationes Isocratis
Conradi Dinneri Epithetor. graecor. forrag. etc.
1 oude dictionarium
Disputatio critica P. Votii [= de disputatie van Aeneas Menelaides te Utrecht bij Paulus Voetius]
Zacutus Lusitanus de principiis med.
Disputatio theologica Jo. Makowsk.
230r
Dictionarium triglotton
Dict. novum Germanico, Gallico, Latino
H.C. Agrippa opera pars posterius
Nomenclator Hidriani[!] Junii
Zacutus Lusitanus praxis medica
Speculum sanitatis Jo. Matthi
Augustini Niphi de pulchr. de amore institutionis linguae graecae
Sytema physicum Keckermanni
in octavo
d.v.m.a. singularium And. Libavii
Crellii basilica chimica
Problemata logica Rud. Go[c]lenius
Rembarti Rodonei[!; = Dodonaeus] harbarium
230v
Dimanii Liddelius de febribus
Orationes Ciceronis
Henricii de motu primo
Chirurgia nova Casparis Faliacetii
Volumen I. mathematicum Conradi D.
E. Roter. opus de conscribendis epistolis
Tirocinium chimicum Jo. Borgnini
Eronymus Conradi Gesneri
d.v.m.A. Fetras chimitrica
Dictionarius latinograeci D.m.R. vol. ii
Poemata Horatii
Jo. Magiri philosophia peripatetica
231r
Rod. Goclenius scol. phisica
R. Snelli in ethicam C. Valerii
Compendia Jo. Riolani
E. Rotter. Colloquia
B. Forestii observationes
Pathologia Jo. Magiri
Otho Cosmannius mysteriis
Poemata Ad[riani] Tornebri[! = Tornebi]
Tractaat des alchimia
Dictionarium nominum propriorum
Contemplatio de terrae notis [= motis]
Testamentum novum in frans
Terentii commedia
Procli de sphaera
Problemata phisicor. Fabiani Hippii
Jo. Riolanus in libris Fernelii
231v
Petri Molenei elementa logica
R. Gorraei tabula
Nicolaus Biesius e methodo medicinae
omRoy[!] ΙΛΙΑΣ [= Homerus' Ilias in het Grieks]
Lexicon graecolatinum in. No. Test. [Georgii] Pasori[s]
Mathias Martini etimologicum
Orationes Ciceronis
Euripidus[!] Ahesus
L. Annaei Seneca ad Lucilium apostolorum
E. Rott. ratio concionandi
Johannes Pauli Schimf und Ernst
Eptimo Georgius Lidelerius
Grammatica graeca N. Clenardi
Orationes Ciceronis
232r
E. Rott. de duplici copia verborum
Epistolae Ciceronis
Institutiones girurgiae[!] Giovan. Tagiutis
Aristoteles de moribus
Philipp. Melanth. erotemata dialecticis
Phythagoras Phocyllides Theognis carmina
Philipp. Melanthon. initia phisica
R. Goclenii cosmographi.
J. Posseli syntaxis graecae linguae
M. Petri Bruni Lombardi introductio in artem chymiae
Henricus a Brae de curatione venenibus[!] [= Bra, De curandis venenis]
Dictionaire fran[coi]se
M.J. Gassare curiositez etc.
Hyeronomi Aliandri tabulae
232v
Navolginge Christi
Janua linguarum
H[e]urnii institutiones
Vocabula Vossii
Garioponti de diversis morbis
Methodi admirandor. mathematica.
Toisel. van de declinatie der sonne tc.
een hoogduits medecijn boeck
Leconseil[!] sentences etc.
Psalmboeck
Q. Curtii
Manuale graecarum vocum
Secretaire a la mode
Practica med. Jo. Weck[e]ri
233r
[andere hand:]
Idea E. Neuhusii
H. Grotii epistolae etc.
Synopsis institutionum Gerogii[!] Scult.
Sistema logica Kerkemani
Institutiones retorise[! = rhetoricae] lu[...]di dict.
Thesauri phrasium preticarum
Annotationes Petri Mosellani
Elementa linguae hebraicae
Discours de la observation de la veve
Havermanus christel. gebeeden
Anatomia Bartholomae
Nugae venales
Secretaire de la cour
T. Erpenii de peregrinatiore[!] Gallica
OMHPAIJ[!] Homeri [Homerus in het Grieks]
Plauti comici fabula
A. Novicomacensis de morbis diversis
Dialectices Cornelii Valerii
Aristotules[!] de arte retorica
D. Coclari exercitationes philosophiae
Ench[i]ridion cosmographiae Jo. Henter
D.P. Foresti de febrion.[! = febribus]
233v
Les premieres etc. de Philippes etc.
P. Erisi de matimaticis[!] metrumentis[! = instrumentis]
Aristophanis commediae
Parnassii poeticy
A. Majori de secretis
Medicina salernitina
J. Bontii de medicina Indorum
Aeliani variae historiae
J.J. Pontoni [= Pontani] polmatum
Syllaby graecoLatyni
Le mirorir [= miroir] de vertu etc.
De rebi [= rebus] ab Ulisse gesta [= gestis]
Coeliani de animalium naturae
P. Dioscoridis de medicina
Aldi manuti elegantiae etc.
P. Ovidi Nasonis
Aphtonii progymnomata [= progymnasmata]
A. Cyperi meth. med. etc.
C. Suetonii de sesaribus [= caesaribus]
Collegium phisicum F. Burgerdijck
234r
Idea philosophia moralis per eundem
P. Ovidii N. metamorpheseon
Idea Aristotulii Arnoldi Verhel
Een Latijns boecktie sonder tytel
Petarius Urssii
Epistola Ciceronis
Carmina hilaria R.P.
Tipographia P. Fyllip.
Les prob[l]emos
P. Cluveri introduct. etc.
Le Fautieux etc.
J. Lipsi de constantia
Elegantes sententeas etc.
Silius Italici de secundo bello Punico
Imperatoris Justi[ni]ani institutions
P. Pavius statu
De virili maginationi
Hoff stylus [Jean-Puget] de [La] Serre etc.
M. Terentius V. etc.
Lingua Latina rudimenta
J. Greveri secreto
[P]salmboekje int Frans
een klein harbarius
Medica euripeda fabula
Horratii sermones
Viterbogherts gebet onses heeren
234v
den Arabus alkorin
Lusthof ds gemoets
Stichtelijcke rijmen
J[oannes] V. Fienius de flatibus [humanum corpus molestantibus commentarius]
Van de predestinatie een stichtel. boeckye
Hen. Conratii
aentekeninge etc.
Secreten Albarti Magni
Astronomia inferior
Clavis totius philosophiae
Christel. betrachtinge der sielen
Novum lumen ad tirocinium chimicum
Jr. J. opera mineralia
Alchimica vera Hoogduits
De lapide philosophica
2 brieven S. episcopi
M. Tomas de chimea Hoogduits
G[erh.] Dornii in T. Paracelsum
1 geschreven boeckje
Artis auriferae
J[ohanni] F[rancisci] Pici [della Mirandola] de auro [cum explicatione ... tam philosophicae quam facultatis medicae arcanorum]
235r
Een alchimi boeckien
J.A.T. Paracelsi observationis quidam
Appologia chimica J.M.
Antimonii misteria gemina
De significatis et eventis insomniorum
Philosophia T. Paracelsi
Lex secertarius[?]
D.V.M.A. pars prima de diversis
De miraculis occultis naturae
[andere hand:]
Rulandi pharmacopea nova
Heldenschat hogeduits
Medicamenta militaria
Opus secretorum magicorum
J. Camerarii silloges [= sylloges] medicina m[emo]rabilium etc.
D.O.M.A. pars 1. de diversis
Compendium philosophiae Paracelsi
J[oseph]us Quercet[an]us de pris[corum] phil[osophorum] vera[e] medicinae materia
De usu chimicorum medicamentorum
Magnesia catolica philosophorum
J. ab Indagine introductiones etc.
Egidius [= Aegidius de Vadis] dialogus inter naturam et filium philosophia
Paracelsus de vita longa
D. Zecharius de chimico miraculo
J[acques] Aubart de chimica [Jacobus Albertus, medicus Vendôme 16e eeuw, tegenstander van de chemie]
Phisciugnomica etc.
Fasciculi
Vocabularia
235v
Schenckelius detecti
de schriftelijcke visscher
Epitome de primo motu
Instit. arithmetica
Vosii gramatica
Christelijcke overdenkinge des doodts
Alexipharmacum
Idea med.philosphica P.S. Dam
Van de naturlijke ende overnatuurlijke dingen
Metamorphisis Paracelsi
De lapidis phisici conditionibus
De veritate chimiae
Pandora
Paracelsi van de
Aureum Vellii
R. Lullii
De naturae luae phisica
Tractura fratris Basili Valentini
Alchimia Gebri Arabis
236r
Correctorium alchimiae R. Anglici
Apologia Garrardi [= Gerhard Dorn?] P. [= Paracelsus?]
Apologia adversis philosophia patris ad filium
Novum lumen
Synopsis aphorismorum
Petri Poterii
Petrus Jordani etc.
musyckboeck
Rosarii novi olimphici
Een pack gebonden en ongebonden geschreven en gedruickte boecken alsmede eenige met medicijnen
1658 p[ersone]n vs. Martii uit lans, van Pieter Minnes ende de meensman Gosse Johannes alsmede erfgen. van het sterfhuis van Aeltie Dircx overgesien ende aengeteikent deese bovenges. boeken, behorende Dro. Aenias Menelai in vier boghen papier met a.b.c.d.e.f.g.h. orconde mij D. Friesius med. Doctor.
Proffijtelijcke uitstaende boeckschulden
246r
Schulden in een groot rekenboeck
249v
schulden int winckelboeck
251v
Lasten van den sterfhuise
Doodschulden
253r
Aldus gedaen en gesloten desen 16en December 1658.
In kennis van ons commissaris en secretaris
Jan Knijff - D. Wringer
>> begin
Aeneas Menelai / Menelaides (* 1623 - † na 1667), zeer geleerd en reislustig
Studies:- Franeker, Album Studiosorum nr. 3663, 22/4/1640 Aeneas Menelai, Frisius, med.
- Utrecht 1644; overgeleverd is zijn Disputatio critica praeside P. Voet, Ultr. 1645, in-4; over de uitspraak van bepaalde letters van het Griekse alfabet.
- Leiden 30/9/1645 Dr. iur.; leeftijd: 22
- Franeker, Album Promotorum nr. 29, 6/4/1646 Mag. art.; Dr. med.
Bij laatstgenoemde dubbele promotie schonk Aeneas/Ennaeus aan de academiebibliotheek conform de statuten van de universiteit een boek, nl. de foliant Petrus Uffenbach, Thesaurus chirurgiae, Francofurti 1610; helaas is het vóór het verschijnen van de de bibliotheekcatalogus van 1713 uit de collectie verdwenen. Of er een verband is met het bezoek dat achterkleinzoon Zacharias Konrad von Uffenbach jr. met diens broer Johann Friedrich in 1710 aan Franeker bracht, is niet bekend.
• In de bibliografie "Auditorium Academiae Franekerensis" (1995) treft men op blz. 435 onder de "disputationes pro gradu" aan: G/1646/2 Aeneas Menelaides, Harlinga-Frisius, Disputatio medica miscelleanea inauguralis. Ad diem ... Maji. Franekerae, Uldericus Balck, 1646, in-4, [8] pp. Hoogleraar geneeskunde en dus promotor was professor Johannes Antonides van der Linden. De bibliografie vermeldt als vindplaats van het enige bekende exemplaar van het proefschrift nr. 0.2178/18 van de Biblioteca documentaria "Teleki" te Tîrgu Mures in Roemenië. Stichter van deze bibliotheek was graaf Samuel Teleki de Szék (1739-1822), een van de geleerdste boekenverzamelaars van zijn tijd.
• Aan Prof. Dr. Ferenc Postma te Venlo dank voor het volgende. Franekerana zijn in de Teleki-bibliotheek aanwezig (en hetzelfde geldt voor academisch drukwerk van alle andere Nederlandse universiteiten) van het begin tot eind 18e eeuw (de bibliotheek werd in 1802 geopend). Opgedragen is de dissertatie volgens de keerzijde van het titelblad aan Gulielmus Stratenus - Prof. Med. Pract. & Anatomes te Utrecht, Johannes Antonides van der Linden - hoogleraar medicijnen te Franeker en Jacobus Golius - Prof. Matheseos & Linguarum Orientalium te Leiden, die Aeneas Menelaides aanduidt als zijn hooggeachte "Praeceptores". De publicatie zit in een grote verzamelband (0.2178), die veel Franekerana bevat. Al die Nederlandse academische geschriften stammen regelrecht uit de Peregrinatio hungarica, d.w.z. zijn voor het allergrootste deel rechtstreeks meegenomen door Hongaarse studenten die in de Nederlanden gestudeerd hadden. De convoluut stamt uit de bibliotheek van het Unitarische Gymnasium te Székelykeresztúr (nu: Cristuru Secuiesc). Na de confiscatie is de band in de Teleki-Bibliotheek ondergebracht.
Alleen al in juli/augustus 1645 hebben zich 14 Hongaren laten inschrijven aan de universiteit van Franeker: kansen genoeg om academisch drukwerk bij terugkeer naar het vaderland mee te nemen.
• Aeneas Menelaides van Friesland heeft 16 à 17 jaar in Perzië [het land van de beroemde Arabische artsen Rhazes en Avicenna] gezworven, is van Suratte over Ceylon in 1667 op Batavia beland en heeft toen aan de gouverneur generaal en de raden van Indië verzocht weer derwaarts [= naar Friesland?] te mogen vertrekken, hetgeen hem is toegestaan tegen betaling van 50 rijksdaalders voor vracht; De Navorscher - Een middel tot gedachtenwisseling en letterkundig verkeer, tusschen allen die iets weten, iets te vragen hebben, of iets kunnen oplossen -, veertiende jaargang, nieuwe reeks 4e jaargang, 1864, blz. 296; in de vijftiende jaargang wordt Aeneas Menelaides op blz. 384 genoemd in de lijst der vragen uit het XIVde deel waarop geen antwoord is ingekomen. Of Aeneas in Harlingen is teruggekeerd, blijft een vraag.
• Generale missiven van gouverneurs-generaal en raden aan heren XVII der Verenigde Oostindische Compagnie, Deel 2, 1639-1655, ed. W.Ph. Coolhaas, 's-Gravenhage 1964, blz. 767 - Maetsuyker, Huift, Hartzinck, Cunaeus, Van Oudtshoorn, enz. III, 7 november 1654:"Van seker Comp.s minister, een ondercoopman, synde met de jongste schepen uijt Persia gecoomen, hebben mondeling verstaen, dat uijt Espahan [= Isfahan, Esfahan] met de zijde-caffila [= zijdekaravaan], coomende in Ciras [= Shiraz], seker Nederlander, uijt Europa gecoomen, soude hebben ontmoet, met namen Eneas Menelaus, synde, soo voorgaff, een burgemeesterssoon van Leeuwaerden off Franiker ende doctor in de medecijnen, welcke met hem in compe [= gezelschap] tot in [de havenplaats] Gamron [= Bandar Abbas = letterlijk haven gebouwd door sjah Abbas † 1629] is gereyst met meeninge om d'Indoustance quartieren te besichtigen." Indostan, zo genoemd naar de rivier de Indus, heette het gebied tussen Indus en Ganges, met als hoofdstad Agra, totdat in 1640 stroomopwaarts Delhi de nieuwe hoofdstad werd. In 1648 is in Agra het fameuze mausoleum Tâdj-Mahal voor de lievelingsvrouw van sjah Djahan voltooid.
• Omdat Aeneas Menelaides van alles wilde bezichtigen, was een reis over land te verkiezen boven een zeereis. Hij wilde cultuur opdoen. Als klassiek humanistisch gevormde zal hij Rome aangedaan hebben en vanwege zijn speciale kennis van het Grieks ook Athene, te Constantinopel/Istanbul van Europa naar Azië overgestoken zijn en via Turkije en Irak het huidige Iran, toen Perzië, bereikt hebben. Met een exemplaar van zijn proefschrift kon hij zich legitimeren als arts; waarschijnlijk had hij er meerdere van mee.
• Coolhaas (noot 2) vindt Eneas Menelaus een zonderlinge naam. Hij heeft niet bedacht dat studenten hun naam graag latiniseerden: Anne of Enne Minnes noemde zich Aeneas Menelai(des), Aeneas de zoon van Menelaus. De naam Aeneas refereert aan de Trojaan van wiens vlucht met vader, vrouw en zoon uit 't brandende Troje verhaald wordt door Vergilius; na lange zwerftochten komt Aeneas in Italië; hij is de stamvader van de Romeinen. De Menelaus uit de klassieken trekt als zijn vrouw Helena door Paris is geschaakt, mede tegen Troje op; na de val van Troje bereikt hij met zijn vrouw na acht jaar zijn vaderstad Sparta in Griekenland. Opmerkelijk is de parallel tussen de zwerftochten van de klassieke Aeneas en de reizen van de Harlinger dokter. Aeneas Menelaides' vader Minne Ruurds was een Harlinger koopman en in elk geval geen burgemeester van Leeuwarden.
• Tijdens Aeneas' verblijf in het buitenland behartigde broer Pieter zijn belangen in Harlingen. Pieter Minnes Loenen, wordt als overleden gemeld in de Haerlemsche Courant van 4 oktober 1668; weduwe was Auck Reyners. Het Harlinger authorisatieboek geeft al op 28 maart aan dat Pieter is overleden, terwijl hij volgens een stuk in het archief van de familie de Clercq op 26 februari 1668 nog leefde. Pieter is vóór 28 maart 1668 overleden blijkens de Harlinger authorisatie van die datum; inv.nr. 114 fol. 35v: "'t Gerechte der Stadt Harlingen, ex officio authoriseert hiermede Hein Fransen Visscher [zwager van Aeneas Menelaides], burger faendrich deser Stede, tot Volmacht ofte Curator van Dr. Aenaes Menelaides L.A.M. [= artium liberalium magister] ende over zijne goederen, geduirende zijne uitlandicheit, in plaatse van w. Pieter Minnes Loenen. Omme waarinne sich getrouwel. te quyten, hij de belofte daartoe staande, onder eede in handen van de praesiderende burgermr. Harmen Zijnes Nauta heeft gepraesteert, waarop hem de Cura voors. is gedecerneert. Actum den 28 Martii 1668 [eigenhandig:] Harmen Synes Nauta." Heyn Fransen wordt als overledene vermeldt in de authorisatie van 29 januari 1680; zoon Dirk Heins [gedoopt 4 sept. 1653] en dochter Aeltje Heins zijn daarbij "in vremde lande absent"; inv.nr. 114, fol. 148r. Waren de twee laatstgenoemden op zoek naar hun oom Aeneas Menelaides? Dirck Minnes is kort vóór 25 maart 1658 overleden (authorisatie); in de inventaris van maart 1658 wordt Dirck als "absent" genoemd.
• Aangezien Aeneas Menelaides in 1623 is geboren, moet hij een zoon zijn uit een eerder (onbekend) huwelijk van zijn vader, voordat die 4 oktober 1634 voor het gerecht te Harlingen trouwde met Aelcke Dirckx van Bolsward. De inventarisatieboeken van 1618 t/m 1636 ontbreken m.u.v. dat van 1623; authorisatieboeken van vóór 1654 zijn niet bewaard gebleven. In het lidmaten-, trouw- en overlijdensboek van de Doopsgezinde Waterlandse gemeente van Harlingen (Toegang 269 inv.nr. 24 fol. 24r) komt Aeltie Minnes voor als Minne Ruirds weduwe. In het overlijdensboek 1632-1673 van dezelfde gemeente wordt Minne Reurts sn. genoemd op 17 augustus 1652.
• Minne Ruurds en zijn tweede echtgenote hebben in maart 1643 bij de koop van het huis "de grauwe kath"
een opgetuigd en volledig uitgerust kaagschip "ingewandelt" en bovendien 1560 car.gl. betaald aan Sytse Aleffs; procl.boek
inv.nr. 235, fol. 53v. Het huis lag aan het oosteinde van de Lanen ZZ, stadschirurgijn Mr. Salvis Jansen ten O, de
Molenstraat ten W. Hij en zijn zoon Pytter Minnes, kooplieden, komen voor in het hypotheekboek op 21 juni
1647 m.b.t. Rintie Minnes "haerer resp. soon ende broeder". In 1712 wordt de Grauwe Kat aangeduid met ten W de Spekmarkt en ten N de Wortelhaven. Details plattegrond Harlingen, getekend door stadsbouwmeester Jacobus Laurentius, d.i. Jacob Lous, gegraveerd door Robbertus de Baudouz, ca. 1610, Tresoar kaartnr. 10567, gedigitaliseerd door John van Geffen.
• Perzië was vooral belangrijk vanwege de zijde, die traditioneel haar weg naar Europa vond via de Middellandse Zee. In 1623 vestigde de VOC een kantoor in Bandar Abbas, destijds door de Europeanen Gamron genoemd. Deze plaats lag strategisch aan de ingang van de Perzische Golf. Behalve in Gamron vestigden de Nederlanders ook een kantoor in Isfahan, de hoofdstad in het midden van het rijk. Hier bevond zich een omvangrijke internationale handelsgemeenschap, onder meer van Armeense kooplieden. Sommige van hen fungeerden als makelaar voor de Compagnie. In Perzië was de uitvoer van zijde een monopolie van de vorst, de sjah. Particuliere kooplieden, inclusief de VOC, moesten bij hem zijn als zij een exportvergunning wensten. Voor de Compagnie was de invoerhandel in Perzië echter net zo belangrijk als de uitvoer; hiermee werden veel gouden dukaten verdiend. Het aantal personeelsleden in Perzië was slechts gering; het ging alleen om lieden die nauw bij de handel waren betrokken.
• Het Dagh-register gehouden int casteel Batavia vant passerende daer ter plaetse als over geheel Nederlandts-India anno 1664, uitgegeven door het Bataviaasch Genootschap, Batavia/'s Hage 1893 vermeldt op blz. 199: "Van den doctor, Eneas Menelaides, wort uyt Agra geadviseert, dat hy aldaer een vuyl en schandelyk leven hout, zittende naect onder de Mooren en heydenen, ende maect, dat niemant hem in de medecynen meer vertrouwt. Hy is over 4 jaren geleden tot groote schande van de Christenen uyt 's Conings dienst gestooten ende heeft noch 2 of 3000 ro/a onder hem, maer hy sal daer noodsakelyk vandaen moeten." Hij is inderdaad naar Batavia gehaald, zoals hierboven m.b.t. 1667 gebleken is uit de Navorscher. Het lot van Aeneas Menelaides zal bepaald zijn in 1658 toen Anrangzeb zijn vader sjah Djahan gevangen zette en zichzelf tot Mogol-keizer proclameerde.• De onderafdeling van vlinders genaamd Menelaides - onjuist ook wel zwarte papilio genoemd - heeft niets met de reizende Harlinger dokter te maken.
De benaming stamt uit 1819 van de Duitse entomoloog Jacob Hübner (1761-1826). Vlindersoorten werden wel vaker naar figuren uit de klassieke oudheid genoemd. Omdat het hier niet om een soort maar een subgenus gaat, werd de benaming niet Menelaus maar Menelausachtigen ofwel papilio Menelaides.Aan de rijke site "kleinekerkstraat" over Harlingen van Stefan Elsinga zijn de onderstaande vermeldingen in het proclamatieboek van de Friese havenstad ontleend.
• Inv.nr. 237 folio 187r van jan. 1659: Cornelis Boncq, apothecarius, koopt 4/7 van een huis nz. Voorstraat omtrent de Butterbrug, strekkende voor v.d. straat tot achter aan de steeg. Ten O. en W. Pieter Minnes Loenen. Het geheel is belast met 3 cg. jaarlijkse grondpacht aan Berbara Decama's erven of hun notaris en wordt verkocht met alle vaste en losse goederen etc. Verkoper is Pieter Minnes Loenen, voor zichzelf en zijn uitlandige broer dr. Aneus Minnelaus, en Hein Fransen Visscher, man en voogd van Tietske Minnes, en Willem Clasen van Heusen, als man van Mayke Minnes, elk voor 1/7, voor 2080 gg. Aanvulling/verbetering: Boncq "cum uxore", "aen de Suidcant" van de Voorstraat, "Aeneas Minnelaides".• Inv.nr. 237 folio 88r van juni 1656: Jacobus Meilsma, apotheker, getrouwd met Reinou Anskes, koopt een huis op de hoek van de Voorstraat [met de Wortelhaven ofwel de Simon Stijnstraat], Aeltie Minnes [= Aeltie Dircx, de weduwe van Minne Ruurds] ten O., ten W. en N. de straten, Tjeerd Hylckes ten Z., een steeg met een 'gemak' erin ten Z. Met deze gegevens kan een ieder het huis waarin Aeltie is overleden op bijgaande plattegrond aanwijzen. De omschrijving "omtrent de Butterbrug" van de eerder geciteerde proclamatie is dus ruim op te vatten.
• Inv.nr. 237 folio 189r van jan. 1659: Gosse Joannis, oud-gemeensman koopt 3/7 van 1/2 van een huis en camer met een plaats daarachter, nz. Voorstraat, strekkende achter tot aan het huis en erf van Jan Sioerds Schut. Ten O. de erven Symon Joris? Jouckes?, ten W. een steeg en ds. Meylsma, ten Z. de straat en ten N. Jan Schut. Verkopers zijn Pieter Minnes Loenen, voor zichzelf en voor zijn broer dr. Aneas Minnelaides die buitenslands is, Hein Fransen Visser x Tietske Minnes en Willem Clasen van Heusen x Maria Minnes, elk voor 1/7 deel van die helft. Locatie vrij zeker: Voorstraat 49. Aanvulling/verbetering: Symon "Jouckes", ds. "Petrus" Meylsma, "457 gg".
>> begin